Bu yıl sizler için “Her Mevsim Ayrı Bir Tat” köşemizde bir yaz bitkisi olan domatesi seçtik. Bizim kültürümüzde “yazdan kışa hazırlık” alışkanlığı bulunduğundan genellikle Ağustos ve Eylül ayları salça, tarhana, erişte, turşu vb. gıdaların hazırlanarak mutfak dolapları veya kilerlerde yerini alması ile geçer.

Bu nedenle biz de yaz sonuna yaklaştığımız şu günlerde domates salçası tarifini sizlerle paylaşmak istedik. Önce domates bitkisinin özellikleri ve faydaları nelerdir kısaca ona bir değinelim. Bilimsel olarak çekirdeği olan bitkiler meyve olarak kabul edilse de aslında domates hem meyve hem sebze olma özelliği taşır.

Domatesin Latince adı “Solanum İycopersicum” olup Patlıcangiller (Solanecease) ailesinden iki çenekli otsu bir bitkidir. Yaprakları tüylü ve hoş kokuludur. Çiçekleri sarı renklidir. Salkımlar halinde meyve veren domates bitkisi çok lezzetli ve faydalıdır.

Domatesin anavatanı Ant dağlarının uzandığı ülkeler başta olmak üzere Güney Amerika ve Orta Amerika olarak bilinir. Ülkemizde yaygın olarak Ege, Akdeniz ve Marmara kıyılarında yetişir. Domatesin yaklaşık 28 çeşidi bulunmakla birlikte yaygın olarak 7 türü kullanılır.

Domates kalorisi oldukça düşük bol lifli bir bitkidir. Zengin besin değeriyle iyi bir vitamin (A, B, C, E, K) deposu ve mineral kaynağıdır.

Bilhassa C vitamin oranı oldukça yüksek olduğundan erken yaşlanmayı önler, iltihap giderir. Likopen başta olmak üzere çok sayıda antioksidan içerdiğinden kanseri önleyici etkisi bulunur. Özellikle cildi besler, yeniler ve güzelleştirir. Kalp ve damar hastalıklarına karşı koruyucudur.

Bizim kültürümüzde domates çeşitli şekillerde değerlendirilir. Yemeklere katıldığı gibi sabah kahvaltısında söğüş olarak yenilir. Çorba, menemen, dolma, turşu ve salatası yapılır. Pek çok yemek çeşidinde garnitür olarak yer alır.

Domates salçası bir hayli uğraştıran bir iş olduğundan çoğunlukla ekip çalışması gerektirir. Sizlerle paylaşacağımız domates salçası tarifi sevgili ablam Atiye Necla Gönüllü ve sevgili yeğenim Gökçe Gönüllü’nün iş birliği ile hazırlanmıştır. Şimdi domates salçası tarifi için sözü sevgili Gökçe Gönüllü’ye bırakıyoruz;

Malzeme

- 12 Kg Domates (ölçüyü kendinize göre ayarlayabilirsiniz)

- 2 Yemek Kaşığı Kaya Tuzu (domates miktarına göre azaltıp çoğaltabilirsiniz)

- Cam Kavanoz (kavanoz ebatlarını kendinize göre seçebilirsiniz)

Hazırlanışı

Domatesler iyice yıkanır. Dörde bölünüp kabukları soyulur ve çekirdekleri çıkarılır. Şayet domates kabukları zor soyuluyorsa domatesin altına çarpı şeklinde çizik atılıp kaynar suya batırılıp çıkarılırsa daha kolay soyulur.

Ayıklanmış domatesler robottan geçirilir. Diğer yandan ayrı bir tencerede kavanozlar kaynatılır.

Robottan geçirilen domates özü büyükçe çelik bir tencereye alınır ve suyu iyice uçana kadar ocakta pişirilir. Pişmesine yakın kaya tuzu ilave edilir ve bir iki taşım daha kaynatıldıktan sonra salça kıvamını almışsa ocak kapatılır.

Diğer yandan önceden kaynatılmış olan kavanozlara bir parmak boşluk bırakılacak şekilde salça sıcak sıcak doldurulur ve kaynatılmış yeni kapaklarla üç kez geri bir kez ileri hava alamayacak şekilde sıkıca kapatılır.

Salça kavanozları iyice soğuduktan sonra buzdolabında saklanır. Kullanmak üzere kapağını açtığınız salçanın hava ile temasını kesmek için üzerine zeytinyağı gezdirmeniz bozulmasını önler.

Bazı kişiler kavanozları baş aşağı gelecek şekilde buzdolabı dışında da muhafaza etmektedir. Ancak bu şekilde bozulmadan saklayabilmek için kavanozların hava almadığını çok iyi kontrol etmeniz gerekir zira biraz hava boşluğu bile kalmış olsa salça bozulabilir ve emeğiniz boşa gidebilir. Dahası zehirlenebilirsiniz...

Salçalarınız kavanozlara girdikten sonra artık kışın tüketilmek üzere hazır demektir.

Afiyet ve şifa olsun.

Eylül Esintisi olarak bilgi ve beceresini cömertçe sevgili okurlarımız ile paylaşan sevgili ablam Atiye Necla Gönüllü ve sevgili yeğenim Gökçe Gönüllü’ye teşekkür ederiz.

Bir sonraki “Her Mevsim Ayrı Bir Tad” köşemizde yeni bir tarifle yeniden buluşabilmek dileğiyle,

Esen Kalın

Kaynakça;

1) Atiye Necla &Gökçe Gönüllü- Yemek Tarifleri Defteri

2)2)https://wikifamer.com- Domates Bitkisi Hakkında Bilgi