Element doktrinine dayanan eski Yunan felsefesine göre;

Ateş= Ahlak

Su= Ruh ve Estetik

Hava= Akıl

Toprak= Fiziksel yapıya karşılık gelir.

Ortaçağ tıbbında Hipokrat ve çevresindekiler “Dört mizaç” kuramına inanıyorlardı. Bu kuramın kökeni Empedokles’in evrendeki her varlığın “ateş-hava-su ve toprak” olmak üzere 4 öğeden oluştuğu ve bunların “sıcak-soğuk-kuru-nemli” nitelikte olduğu inancına dayanmaktadır. Hipokrat tüm hastalıkların bu 4 elementin dengesizliğinden ortaya çıktığını ve bir insanın sağlığının ancak bu 4 element dengede olduğu zaman mükemmel olacağını savunuyordu. Hipokrat'ın insan bedeninde “kan, sarı öd, siyah öd ve balgam” olarak tanımladığı bu 4 elementi astrolojik çerçevede değerlendirdiğimizde şöyle bir tablo ortaya çıkar;

1) Kan = Hava elementi  (nemli+sıcak) = (İkizler+Terazi+Kova)

2) Sarı Öd=  Ateş (sıcak+kuru) = (Koç+Aslan+Yay)

3) Siyah Öd= Toprak (soğuk+kuru)= (Boğa+Başak+Oğlak)

4) Balgam= Su (soğuk+nemli) = (Yengeç+Akrep+Balık)

Eski tıp anlayışı insan bedenindeki bu 4 akışkanla ilgili 4 mizacı işe şu şekilde tanımlar;

1) Kansal (Sanguine)Sıcakkanlı Tip; hava elementine karşılık gelir. Neşeli, iyimser, hareketli, kanlı ve canlı kişilerdir. Kolay ilişki kurarlar. Açık oldukları rahatsızlıklar kan ve dolaşım sistemi, tansiyon, kalp, göğüs ve sinir sistemi ile ilgili sorunlardır.

2) Sarı Öd (Choleric)-Safralı Tip: ateş elementine karşılık gelir. Çabuk kızan, asabi, ani feveranlara yatkın, güçlü ve baskın kişilerdir. Açık oldukları rahatsızlıklar karaciğer, sindirim sistemi, düşme ve kazalar, ateşli silah veya bıçak gibi sivri ve keskin aletlerle yaralanmalar, kemik kırılmaları ve dalak problemleridir.

3) Siyah Öd (Melancolic) Tip; toprak elementine karşılık gelir. Karamsar, kasvetli, ciddi, dertli kişilerdir. Kara sevda ile ilişkilendirilir. Açık oldukları rahatsızlıklar karaciğer, akciğer sorunları ile psikolojik rahatsızlıklardır. Aşırı vakalarda paranoya, şizofreni ve depresyon görülebilir.

4) Balgam (Plegmatic) Tip; su elementine karşılık gelir. Aşırı duygusal, hassas, uyuşuk, değişken tepkili kişilerdir. Açık olduğu rahatsızlıklar neme bağlı hastalıklar, zafiyet, zatürree, su toplama, balgam, sinüzit, kanser vb.dir.

İbn Sina; 4 elementin bütün cisimlerin terkibine girdiğini söyler, 4 elementin bedende karşılık geldiği 4 sıvıya  "ahlat-ı erbaa" (4 hılt) adı verilir. Hiç bir bünye saf hava, ateş, su yada topraktan oluşmaz. Hepsi birbirinin karışımından oluşur. İbn Sina'ya göre her ısınan yukarıya meyleder, aşağıya doğru meyleden cisimler birleşik yapıdadır ve cevherlerinde su veya toprak elementi baskındır. Yapısı itibariyle ateş sıcak ve kuru iken toprak soğuk ve kurudur. İkisi de temel yapısının dışına çıkmakta direndiğinden en zorlayıcı birleşim ateş ve topraktır. Aslan ve Boğa ortak sabit niteliğe sahip olmaları ve 90 derecelik kare açı bağı nedeniyle en dirençli ve en gerilimli enerji kombinasyonudur. Hava hem sıcak hem rutubetli iken su hem soğuk hem de rutubetlidir. İkisi de her şeye daha kolay nüfuz eder, kolay birleşir. Bazı eski görüşe göre ateş; hiddet, hava; üzüntü, su;teslimiyet, toprak;inat ve korku ile bağlantılıdır.

Dört mizaç kuramının Hint sistemindeki karşılığına kısaca değinerek elementler konusunu noktalayalım. Kadim Hint felsefesine göre başlangıçta isimsiz ve şekilsiz olan vardı. Ondan Akasha ortaya çıktı. Akhasa'dan hava, havadan ateş, ateşten su ve sudan toprak ortaya çıktı. Evrendeki her şey bu 5 temel elementten oluştu. Hint felsefi görüşü insanın çok özel bir titreşim olduğu gerçeğinden hareket ettiğinden bu sistem Ayurveda adını alır. Kelime anlamı olarak ayur; yaşam, veda; bilgi demektir. Yani "yaşam bilgisi "anlamına gelir. Özetle;

Akaşa; boşluk,

Vayu; Hava

Agni; Ateş,

Apa; Su,

Piritivi; Toprak elementine karşılık gelir.

Bu 5 temel element "dosha" adı verilen üç yaşam enerjisi şeklinde bir harmoni oluşturur. Sırasıyla;

Vata dosha; akaşa ve vayu= boşluk ve havadan oluşur.

Pitta dosha; agni ve apa= ateş ve bir miktar sudan oluşur.

Kapha dosha; apa ve piritivi = su ve topraktan oluşur.

Genel olarak ateş ve hava elementleri dışa dönük, su ve toprak elementleri ise içe dönük bir yapıya işaret eder. Elbette insan çok farklı katmanları olan karmaşık bir varlık olduğundan tek bir tip olarak nitelemek mümkün değildir. Sadece kişide diğer tiplerden daha öne çıkan ve baskın olan tipin davranışlarına dava fazla etki edeceğinden söz edebiliriz. Bu da astrolojik olarak kişinin natal, transit ve progres haritalarının titiz bir şekilde incelenemesiyle belirlenebilir ve yönlendirilebilir. 

Kaynakça;

1) Nazan Öngiden - Yıldızlardaki Malzemedir Harcımızda Var Olan

2) Stephen Arroya - Astroloji,Psikoloji & Dört element

3) Franklyn Sills - Polarite Terapisi (Dr. R. Stone'nın polarite tedavisi üzerine)

4) Dr.Hari Sharma- Dr.Christopher Clark - Çağdaş Ayurveda

5) Dr. Ender Saraç - Ayurveda