Güneybalığı (Pisces Austrinis) & Karina (Carina)Takımyıldızları
Güneybalığı (Pisces Austrinis):
Güney Balığı (Pisces Austrinis) takımyıldızı Göksel Sular Ailesine mensup olup güney yarım kürenin 4.çeyreğinde yer alır. +55 derece ile -90 derece enlemlerde görülebilir. Büyüklükte 245.sırada gelen takımyıldız gökyüzünde 60 derece karelik bir alanı kaplar.
Genelde küçük ve sönük yıldızlara sahip olmakla birlikte en parlak yıldızı “Fomalhaut” aynı zamanda gökyüzünün en parlak yıldızlarından biridir. Güney Balığı Takımyıldızı Yunan astronom Ptolemy tarafından listelenmiş olup geçmişi Babil medeniyetine kadar uzanır (1)
IAU tarafından kısaltılmış üç harfli adı “PsA” dır. Gezegenleri doğrulanmış 6 yıldıza sahiptir. Resmi olarak adlandırılmış 2 yıldızın adları ise Fomalhaut ve Samaya’dır (HD 205739)
Ana Yıldızları:
Alpha Piscis Austrini: geleneksel adı Fomalhaut’dur. Arapça adı “Balığın ağzı” anlamına gelir. Takımyıldızın en parlak yıldızıdır. Aynı zamanda gökyüzündeki en parlak 18 yıldızdır. Çoklu yıldız sistemine ait değişken, mavi-beyaz renkli ana dizi bir yıldızdır. Yörüngesinde dönen bir öte gezegene sahiptir. Yüksek parlaklığı nedeniyle yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.17
Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 1.74
Dünyaya uzaklığı: 25.06 ışık yılı
TW Piscis Austrini: Fomalhaut B olarak da bilinir. Çoklu sisteme ait rengi turuncudan kırmızıya dönen cüce bir yıldızıdır. Bu değişken, ana dizi yıldız Fomalhaut yıldızının yoldaşı olarak görülür. Yörüngesinde dönen bir öte gezegene sahiptir. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 6.48
Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 7.07
Dünyaya uzaklığı:24.91 ışık yılı
HD 205739: diğer adı Samaya’dır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sadece sınırları dahilindedir. Sarı beyaz renkli bir yıldızın yörüngesinde dönen bir öte gezegen vardır. Yeryüzünden küçük bir teleskop yardımıyla görülebilir. IAU’nun bir yıldız ve etrafında dönen öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız “Sri Lanka” ya tahsis edilmiş olup adı “barış” anlamına gelir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 8.56
Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 3.40
Dünyaya uzaklığı:294.64 ışık yılı
Ayrıca Güney Balığı takımyıldızı içinde Epilon Piscis Austrini, Delta Piscis Austrini, Beta Piscis Austrini, Lota Piscis Austrini, Gamma Piscis Austrini, Mu Piscis Austrini, Tau Piscis Austrini, Theta Piscis Austrini, Pi Piscis Austrini, Eta Piscis Austrini, Lacaille 9352, HD 216970, S Piscis Austrini, V Piscis Austrini de yer alır.
Derin Gökyüzü Cisimleri (Deep Sky Objects)
1) Hickson Compact Group 90 (HCG 90): bir gökada grubu olup NGC 7173, NGC 7174 ve NGC 7176 gökadalarından oluşur.
2) NGC 7314: sarmal bir gökadadır. Seyfert gökadası olarak da adlandırılır.
3) NGC 7172: sarmal bir gökadadır. Seyfert gökadası olarak da geçer.
Güney Balığı Takımyıldızı Messier nesnesi içermez.
Meteor Yağmurları: meteor yağmuru her yıl 15 Temmuz ile 10 Ağustos arası gerçekleşir ve zirve tarihi 28 Temmuzdur.
Karina (Carina)Takımyıldızı
Karina Takımyıldızı Göksel Sular Ailesine mensup olup Güney yarımkürenin 2.çeyreğinde yer alır. Gökyüzünde 34 derece karelik bir alanı kaplar. Büyüklükte 494. sırada yer alır. +20 derece ile – 90 derece enlemlerde görülebilir.
Karina Takımyıldızının başlı başına bir hikayesi yoktur. Öncesinde bu takımyıldız “Argo Navis” takımyıldızının bir parçasıydı. Sonradan Argo Navis üç küçük takımyıldıza bölününce Karina, Jason ve Argonauts’un gemisinin omurgasını, Puppis takımyıldızı kıç tarafını, Vela takımyıldızı da yelkenlerini temsil etti (2)
IAU tarından kısaltılmış üç harfli adı “Car” dır. Doğrulanmış gezegenleri olan 11 yıldıza sahiptir. Takımyıldızın en parlak yıldızı “Canopus” tur. IAU tarafından resmi olarak adlandırılan 6 yıldızın adları; Aiolos (HD 95086), Aspidiske, Avior, Canopus, Miaplacidus ve Tapecue’dur (HD 63765)
Ana yıldızları:
Alpha Carinae: geleneksel adı “Canopus” dur. Gece gökyüzünde Sirius’tan sonra gelen en parlak 2. yıldızdır. 37 derece 18 dakika Güney enleminden bakıldığında yıldız hiçbir zaman ufkun altına inmez, aynı zamanda 37 derece 18 dakika kuzey enleminden bakıldığında da yıldız hiçbir zaman ufkun üstüne yükselmez ve kuzeyden görülmez. Süper dev yıldız Latince adını kral Menelaus’un gemisinin Mısır’daki kılavuzundan alır. Yüksek parlaklığı nedeniyle yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.
Karina Argo Navis’in omurgasını temsil ederken, en parlak yıldızı Canopus’ da geminin dümenini işaretler.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 0.72
Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -5.63
Dünyaya uzaklığı:312.56 ışık yılı
Beta Carinae: diğer adı “Miaplacidus” tur. Arapça adı “Durgun Sular” anlamına gelir. Adı Arapça miyah=sular- Latince placidus=durgun kelimelerinin birleştirilmesiyle oluşmuştur. Takımyıldızın en parlak 2.yıldızı, gökyüzünde ise en parlak 27.yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarını oluşturan mavi-beyaz renkli alt dev bir yıldızdır. Yüksek parlaklığı nedeniyle yeryüzünden çıplak gözle görülebilir. Miaplacidus yıldızı Theta, Upsilon ve Omega Carinae ile birlikte kutup işaretçisi olan “Elmas Haç” ın bir parçasıdır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.68
Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -0.98
Dünyaya uzaklığı: 111.11 ışık yılı
Epsilon Carinae: diğer adı “Avior” dur. Yıldıza bu ad Kraliyet Notik Almanak Ofisi tarafından 1930 yılında İngiliz Hava Kuvvetlerinin talebi üzerine kuruma hizmeti geçmiş havacıları anmak üzere verilmiştir. Gökyüzündeki en parlak 38.yıldızdır. Kuzey yarım kürenin pek çok yerinden gözlemlenemez. İkili yıldız sistemine ait, rengi turuncudan kırmızıya dönen ana kol, değişken bir yıldızıdır. Yüksek parlaklığı nedeniyle yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.86
Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -4.58
Dünyaya uzaklığı:631.78 ışık yılı
Lota Carinae: diğer adı “Aspidiske” dir. Gökyüzündeki en parlak 68.yıldızdır. Adı “Küçük Kalkan” anlamına gelir. Havelke’nin Argo Navis çiziminde, geminin bordosunda askerlerin kalkanları üzerinde yer alan yıldızlardan biridir. Değişken süper dev bir yıldız olup yüksek parlaklığı nedeniyle yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.25
Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]:-4.38
Dünyaya uzaklığı:692.14 ışık yılı
HD 63765: diğer adı “Tapecue” dır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sadece sınırları dahilindedir. Sarı renkli alt dev bir yıldız olup yörüngesinde dönen bir öte gezegene sahiptir. IAU’nun bir yıldız ve yörüngesinde dönen öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız “Bolivya” ya tahsis edilmiştir. Sönük bir yıldız olduğundan yeryüzünden çıplak gözle görülmez.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 8.1
Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]:5.49
Dünyaya uzaklığı:106.38 ışık yılı
Karina Takımyıldızı içinde Eta Carinae, Theta Carinae, Upsilon Carinae, Omega Carinae yıldızları da yer alır.
Derin Gökyüzü Cisimleri (Deep Sky Objects):
1) Eta Carina Nebula (NGC 3372): Karina bulutsusu birçok açık yıldız kümesini çevreler. Homunculus Bulutsusu ve Anahtar Deliği Bulutsusu olmak üzere iki küçük bulutsu ihtiva eder.
2) Theta Carinae Cluster (Southern Pleiades, IC 2602, Caldwell 102): çıplak gözle görülebilen açık yıldız kümesidir. Theta Carinae Kümesi, Boğa Takımyıldızındaki ünlü kümeye benzerliğinden ötürü “Güney Ülkeri” olarak da bilinir.
3)Wishing Well Cluster (NGC 3532): Dilek Kuyusu açık yıldız kümesidir. Yaklaşık 150 yıldızdan oluşur.
4) NGC 3603: açık yıldız kümesi
5) NGC 2808: küresel yıldız kümesi
6) Diamond Cluster (NGC 2516, Caldwell 96, C96): Elmas Yıldız Kümesi açık yıldız kümesidir.
7)NGC 3293: açık yıldız kümesidir.
Karina Takımyıldızında Messier nesnesi bulunmaz.
Meteor Yağmuru: takımyıldızla ilişkili zayıf ölçekte iki meteor yağmuru vardır;
1)Alfa Karinidler; 24 Ocak ile 9 Şubat arası, zirve tarihi 30 Ocaktır.
2) Eta Karinidler; her yıl 14 ile 27 Ocak arası meydana gelir. Zirve tarihi 21 Ocaktır.
Dipnot:
(1) Güneybalığı takımyıldızın kökeni Balık veya Mul olarak bilinen Babil kültürüne dayanır. Fırat nehri yakınlarındaki bir göle düşen ve büyük bir balık tarafından kurtarılan Suriye Doğurganlık Tanrıçası Atargatis ile ilişkilendirilir. Efsanenin farklı bir versiyonunda ise kızını terk eden ve babasını ortadan kaldıran Atargatis kendini bilerek göle atar ve bir deniz kızına dönüşür. Kızı ise güvercinler tarafından büyütülür ve Asur kraliçesi Semiramis olur.
Yunan mitolojisinde Güney Balığı, Kova’nın döktüğü suları yutan bir balık olarak tasvir edilir. Hatta Balık burcunun sembolündeki iki balığın Büyük Balığın yavruları olduğu rivayet edilir. Ayrıca bu hikâyenin farklı bir versiyonu da bulunur.
Mısır kültüründe ise Güney Balığı Takımyıldızı Tanrıça İsis’in hayatını kurtaran balıkla ilişkilendirilir. Tanrıça kendisini kurtaran bu balığı daha sonra bir takımyıldız olarak gökyüzüne yerleştirir.
(2) Bir sonraki bölümde Pupa (Puppis) takımyıldızı ve Yelken (Vela) takımyıldızlarına yer vereceğiz. Böylece Karina (Carina) takımyıldızı ile birlikte 3 küçük takımyıldıza bölüştürülen Argo Navis takımyıldızı hakkında daha çok bilgiye erişebilirsiniz.
Kaynakça;
1) www.constellaiton guide- Pisces Austrinis Constellation & Carina Constellation
2)www.universeguide – Pisces AustrinisConstellation & Carina Constellation
3)wwwtheskylive.com – Pisces AustrinisConstellation & Carina Constellation
4) Mustafa Pultar- Yıldız Adları Sözlüğü
Yorum Yazın