Troya kralı Priamos ile eşi Hekabe'nin kızıdır Kassandra. Aynı zamanda Troya kahramanı Hector ve güzeller güzeli Helen'i kaçırıp savaş çıkmasına sebep olan Paris'in de kız kardeşidir. Güneş Tanrısı Apollon, kral Priamos'un bu güzel kızına aşık olur ve eğer aşkına karşılık verirse, Kassandra'ya geleceği görme yetisi bağışlayacağını vaat eder. Kassandra tanrı Apollon'un bu cazip teklifini kabul eder. Ancak tapınak rahibesi olarak yaşamak istediğinden geleceği görme yetisini aldıktan sonra kendini Apollon'a vermeye yanaşmaz. Tanrı Apollon çok öfkelenir ve sözünde durmadığı için Kassandra'yı cezalandırır. Bundan böyle Kassandra geleceği görebilecek, olacakları önceden hissedebilecek ancak söylediklerinin doğruluğuna hiç kimseyi inandıramayacaktır.

Kassandra sadece tanrı Apallon'u değil bir çok talibini reddederek kimseyle evlenmeye yanaşmaz. Babası onu Othryoneus adlı Anadolu'lu bir yiğitle nişanlar fakat kahraman delikanlı savaşta ölür. Kassandra, Troya tarihinin bütün olaylarını önceden görür ve bir bir söyler. Priamos oğlu Hector'un ölü bedenini teslim alıp, Akhilleus'un barakasından çıktığında, daha Troya' da kimse hiç bir şeyin farkında değilken Kassandra her şeyi an be an görür ve haykırır;

"Gelin, Troyalı erkekler, kadınlar gelin,

Gelin, görün Hector'u, gelin,

Sağken, savaştan dönerken o

Nasıl sevinirdiniz nasıl, gelin hadi,

Görün şehrimizin ışığını, Hector'umuzu,

Tekmil halkın ışığını gelin görün."

Böyle dedi, şehir yerinden oynadı.... (1)

Gene meşhur tahta at Troya şehrinin surları önüne dikildiğinde Kassandra bu atın felaket getireceğini görür ve içeriye alınmasını önlemeye çalışır fakat mani olamaz ve Troya, Akhaların eline geçer, Kassandra da Agamemnon'a tutsak olarak verilir. Agamemnon Priamos'un bu güzel kızına vurulur ve onu kendine eş edinip, Mykene' deki sarayına götürür. Böylece ileriyi gören kızın çilesi başlar. Mykene sarayında Agamemnon'un kıskanç karısı Klytaimestra'nın eliyle kendisinin ve Agamemnon'un öldürüleceğini gören Kassandra, bu vahşeti önleyebilmek için dövünüp durur ama gene olacakların önüne geçemez. Sonunda Kassandra, Apollon'un ona bağışladığı kehanet hünerine lanet okur.

Mitolojik bir figür olarak Kassandra'nın tıpkı Adalet Tanrıçası Themis gibi başlı başına bir öyküsü yoktur. (2) Ancak geri planda kalması hiç şüphesiz onun önemsiz olduğu anlamına da gelmez zira mitolojide kahinler, tanrıların yeryüzündeki sözcüleri olarak görülür. Kassandra geleceği görme gücüyle yıkımları önlemeye çalışan fakat sözünü dinletemeyen, Troya'nın uğradığı belalara herkesten daha fazla üzülen, yüksek bir bilincin dramını simgeler. Kahinlik ve rahibeliğin birbirini tamamlayacağını düşündüğünden ikisini bir arada sürdürmeye çalışır. Oysa bir rahibe olarak iktidarın yanında ve sarayın yönetiminde yer almak durumundayken, bir kahin olarak gördüklerini doğru bir şekilde aktarmakla yükümlüdür. Kassandra bu iki durum arasında sıkışıp kaldığından ve kesin bir seçim yapamadığından büyük bir içsel çatışma yaşar. Bu kararsızlık halinin dış dünyaya yansımaları trajik olsa da Kassandra zaman içinde sarayın iç yüzünü ve oynanan oyunları daha doğru kavrar. Ne var ki gördüğü gerçeklerle yalnızdır...

Kassandra trajedisi günümüz dünyasında ileriyi görebilen, yüksek bilinç ve farkındalık seviyesine sahip kişilerin yığınlar arasındaki yalnızlık dramını sembolize eder. Geleceği görmek ancak engelleyememek! Öngörü sahibi olmak ancak kimseyi inandıramamak! Bu ikileme psikoloji literatüründe "Kassandra Kompleksi" adı verilir. Bu komplekse düşen kişi kaçınılmaz sonu kabul ya da inkar etme ikileminden muzdariptir. Bu trajik psiko- mitolojik figür sinema ve edebiyat dünyasında da karşımıza çıkar. Sopiha Loren ve Richard Harris ın başrol oynadığı 1976 yapımı Kassandra Geçidi (Cassandra Crossing) filminin senaryosu bu ünlü felaket mitinin izlerini taşıdığı gibi pek çok filmde de Kassandra komplesi yer alır. Yazar Chirista Wolf, savaş karşıtı bakış açısıyla kaleme aldığı Kassandra adlı eserinde, savaş çıkaran erkek egemen düzeni keskin bir şekilde eleştirir. Bunu yaparken Kassandra'yı da göklere çıkarmaz. Onu tüm insani halleri ile ele alır. Yüksek sezgi ve olacakları hissetme gücü yanı sıra bunalımları, çelişkileri, hatalarıyla birlikte değerlendirir. Wolf aynı zamanda Troyalıların anaerkil bir düzen yapısını benimsedikleri için barıştan yana, uygar bir toplum olduklarını belirterek Anadolu uygarlığını öne çıkarır. Bugün kendilerine Helen diyenlerin atası olan Akha'ların asıl barbar olduğunu vurgular. Akhilleus için bile Hayvan Akhilleus demekten kaçınmaz. Büyük Türk yazarı Cengiz Aytmatov ise Kassandra damgası adlı eserinde ileriyi görme yetisi olan bu mitolojik kadın kahramanın dramını, doğmak istemeyen embriyolar üzerinde çalışan ve kendisine uzay rahibi Filofey adını veren bir bilim adamına yansıtır. Bu embriyoları taşıyan kadınların alınlarında beliren sivilce gibi işareti bir tehlike sinyali olarak görür ve Kassandra damgası adını verir. Yazarın asıl dikkat çekmek istediği nokta ise bu embriyoların neden doğmak istemedikleridir!

Elbette Troya'nın yıkımını önceden gören bu kadın kahramanı anlatırken, Homeros ve onun destanlarını Türkçe'ye çeviren yazar Azra Erhat' a değinmemek olmaz. Azra Erhat, tüm dünyanın Yunanlı büyük ozan olarak tanıdığı Homeros'un aslen Anadolu kökenli olduğu için kalben Troya'dan yana olduğunu, savaşı Akhalar kazansa da aslında onun büyük bir incelik ve gizlilikle Troyalıları övdüğünü belirtir. Azra Erhat'a göre Troya savaşının görünürdeki nedeni Paris'in, Helen'i kaçırmasıdır. Asıl nedeni ise Akhaların, Troyalıların elindeki Çanakkale boğazını ele geçirmek tutkusudur. Çünkü büyük bir canlılık ve ticaret merkezi olan jeo-politik konumdaki Çanakkale boğazı, gerçekte uygar dünyanın kapısını açan bir kilit niteliğindedir...

(1) Homeros - İlyada destanı (xxıv bölüm-705 pasaj)

(2) Homeros, İlyada destanı (xııı bölüm 365-369  pasaj  xxıv bölüm 697-706 pasaj) ve Odysseıa destanı (xı bölüm 420-425 pasaj) kısaca Kassandra'ya yer verirken, Hesiodos, Tanrıların Doğuşu- İşler ve Günler eserinde Kassandra'ya hiç yer vermez. Kassandra'yı anlatan iki farklı öykü vardır, ben burada sadece birine değindim.

Faydalandığım Kaynaklar;

Homeros- İlyada Destanı

Homeros - Odysseia Destanı

Azra Erhat - Mitoloji Sözlüğü

Chirista Wolf - Kassandra

Cengiz Aytmatov Kassandra Damgası