Yunan mitolojisinde Zaman Tanrısı Kronos'un aşık olduğu su perisi Philyra ile birleşebilmek için at şekline girdiği rivayet edilir. Bu evlilik dışı ilişkiden belden yukarısı erkek, belden aşağısı at olan bir centaur doğar.

Mitolojik öyküye göre annesi oğlunun görüntüsünden rahatsızlık duyduğu için onu sahiplenmez. Anne ve babası tarafından terk edilen Chiron'u tanrı Apollon büyütür. Tanrı Apollon Chiron'un hem manevi babası hem de ilk öğretmeni olur.

Homeros İlyada Destanında centaurları dağ azmanları, kıllı azmanlar olarak betimler. Centaur soyundan gelmesine rağmen Chiron hayvani yönünü ıslah edip insani yönünü geliştirdiğinden diğer at adamlar gibi vahşi ve azgın değildir.

Kötü şöhrete sahip centaurlar içinde Chiron, tanrı Apollon'dan aldığı adalet ve güzellik anlayışı ile yetiştiğinden yetenekli ve bilge bir at adamdır. Gördüğü iyi eğitimin katkısıyla ihtiras, hiddet ve şiddetini yenmeyi başarır. Müzik, doğa, tıp, savaşma, avcılık, kehanet, astroloji konularında büyük bir donanıma sahip olur.

Chiron tüm ömrünü bir dağdaki mağara içinde inzivada geçirir. Kendisini bütünüyle Mentorluk görevine adar. Yalnızlığı seçmesine rağmen Chiron'un öğrencileri ile iletişimi son derece güçlüdür (1)

Öğrencilerine doğayı tanıma, bitki karışımları ile hastalıkları iyileştirme, cerrahlık dahil hekimlik sanatı, ata binme, avlanma, müzik, felsefe, ahlak, erdem ve astroloji dersleri verir. Hatta onu yetiştiren tanrı Apollon'un bile zaman zaman onun bilgeliğine baş vurduğu rivayet edilir. Boynuz kulağı geçer misali...

Chiron pek çok öğrenci yetiştirir. Asklepios, İason ve Akhilleus en tanınan öğrencilerinin başında gelir. Hatta en ünlü öğrencisi Akhilleus'u dillere destan olacak şekilde yetiştirir.

Akhilleus, Teselya'nın Pelion dağı eteklerindeki mağarada hocası Chiron ile uzun zaman geçirir. Chiron ona avlanma ve savaşma sanatını öğretir. Müzik, ahlak ve hekimlik dersleri verir. Ona dürüst, adil ve metanetli olmayı öğretir. Hocası Chiron'dan öğrendiği savaşma stratejisi ve hekimlik sanatı Akhilleus'a Troya savaşında büyük bir ün kazandırır.

Chiron ile Akhilleus arasında çapraz bir psikolojik bağ vardır. Chiron'un "iyileşmeyen yara" dan ötürü yana yakıla istediği şey, Akhilleus'un "Aşil topuğu" nedeniyle köşe bucak kaçtığı şeydir...

Aslında Chiron'u Chiron yapan şey bu iyileşmeyen yarasıdır. Birgün yakın dostu Herakles kendisine saldıran at adamları püskürtmek isterken oklardan biri kazara Chiron'un etine saplanır.

Bacağının üst kısmına isabet eden bu zehirli ok nedeniyle Chiron öldürmeyen ama bir türlü de iyileşmeyen bir yara alır. Tanrı oğlu olduğundan ölümsüzdür ve nefes aldığı sürece bu dayanılmaz acıya katlanması gerekecektir (2)

Chiron ne yaptıysa yarasını sarmayı ve acısını dindirmeyi başaramaz. Bu uğurda gösterdiği üstün çaba pek çok insanın yarasını iyileştirmesine yardımcı olmuşsa da kendi yarasına deva olmaz. Sonunda ölümsüzlüğünü efsanevi kahraman Prometheus'a bahşederek ölümlü olmayı seçer (3)

Chiron ya da Kheiron olarak anılan bu mitolojik kahramanın adının anlamı "Kheir" sözünden türetilen "El" anlamına gelir. Gerçekten de Chiron oldukça maharetli ellere sahiptir. Dahası "el verme" gibi üstün bir meziyeti vardır.

Akhilleus'a el verip savaş sanatının tüm inceliklerini öğrettiği gibi Asklepios'a da el verip hekimliğin tüm ince noktalarını aktarır. Asklepios zamanla hocası Chiron'u geçer ve Sağlık Tanrısı unvanını kazanır.

Chiron'un sembolü ( ) bir "anahtar"a benzetilir. Anahtar hem açma hem de kapatma gibi çift işlevi olan bir semboldür. Aynı zamanda anahtar taşıyıcısına bir sorumluluk yükler. Kişiye özgürlüğün kapısını açabileceği gibi kişiyi bir alana kilitleyip hapsedebilir de...

Anahtar bir sandığa erişip gizli hazineyi açığa çıkarabileceği gibi Pandora'nın kutusunu açıp karmaşaya da yol açabilir. Bir sırrı saklayabileceği gibi ortaya saçabilir de... Dolayısıyla anahtar kullanıcısının bilinç düzeyine göre olumlu ve olumsuz işlev görebilir.

Chiron astronomik olarak Satürn ile Uranüs yörüngeleri arasında dolaştığından bir ara kapı ya da bir geçiş tüneli gibi anlamlar da yüklenir. Bilinçdışı ile bilincin kesiştiği eşikte bir tercümanlık görevi üstlenebilir (4)

Olympos tanrılarının çocuklarını eğiten bu maharetli öğretmeni ve sayısız kişiye şifa dağıtan bu yaralı şifacıyı Tanrı Zeus ölümünden dokuz gün sonra gökyüzünde Yay takım yıldızı içine yerleştirerek ölümsüz kılar.

Yay (Sagittarius)Takımyıldızının kuzey komşusu "Güneytacı (Corona Australis) küçük bir yıldız kümesi olup Yaralı Şifacı "Chiron'un Tacı" olarak kabul görür...

Dipnot:

(1) Günümüzde insan eğitimi metodları içinde uygulanan Mentorluğun kökeni mitolojiye dayanır. Homeros'un Odysseia Destanında İthaca Kralı Odysseia, Troya Savaşına giderken oğlu Telemachus'u  sadık ve güvenilir dostu Mentor'a emanet eder. Mentor kralının yokluğunda oğlunu sadece korumakla kalmaz aynı zamanda çok iyi eğitir. Kral savaştan yurduna dönünce oğlunun çok iyi yetiştiğine tanık olur. İlk Mentor'un hakkını teslim etmekle birlikte esasında Mentorluğun atası olarak Chiron'u görmek çok daha doğru bir saptama olacağı kanısındayım.

Mentorluğun temel anlamı olgun, hayat tecrübesi yüksek, bilge öğretmenin, yaşam amacını keşfetmek, kendini yolunu çizmek ve kendini geliştirmek isteyenlere verdiği bir nevi rehberlik hizmetidir. Mentorluk sisteminde baskı ve dikteye yer yoktur. Tecrübe paylaşımı, tavsiye, yönlendirme teknikleriyle kişinin kendini tanımasına, kaynaklarını doğru, zamanı verimli kullanmasına, yaşam amacını keşfetmesine ve kendi yolunu çizmesine  yardımcı olan bir sistemdir.

(2) Chiron'un yaralanma öyküsünün farklı anlatımları da mevcuttur.

(3) Mitolojik öyküde Chiron'un iyileşmeyen yarasından duyduğu büyük ızdıraba vurgu yapılsa da burada gözden kaçırılmaması gereken daha derin bir anlam gizli olup astrolojik bölümde incelenecektir.

(4) Chiron sembolizminin açılımına astrolojik bölümde daha fazla yer verilecektir.

Kaynakça:

1) Azra Erhat- Mitoloji Sözlüğü

2) Homeros - İlyada Destanı

3) Homeros- Odysseıa Destanı

4) Erasmus- Deliliğe Övgü

5) Roza Agızza - Antik Yunan'da Mitoloji

6) Nazan Öngiden - Yıldızlardaki Malzemedir Harcımızda Var Olan

7) https//dergipark org.tr - Süreç Olarak Mentorluk