Pupa (Puppis) Takımyıldızı:

Göksel Sular Ailesine mensup Pupa Takımyıldızı, Güney kürenin 2.çeyriğinde yer alır. Gökyüzünde 673 derece karelik bir alanı kaplar ve büyüklükte 20.sıradadır. + 40 derece ile -90 derece enlemlerde görülebilir.

Puppis, Carina ve Vela ile birlikte üçlü olarak Altın Post efsanesinde yer alır (1) IAU tarafından onaylanan üç harfli kısaltılmış adı “Pup” tur. Takımyıldızın en parlak yıldızı “Naos” tur. Ayrıca gezegenleri olan 6 yıldıza sahiptir. IAU tarafından onaylanan 6 yıldızın adları; Naos, Azmidi, Dilmun (WASP-121), Nosaxa (HD 48265), Tislit (WASP-161 ve Tureis’tir.

Ana Yıldızları:

Zeta Puppis: diğer adı “Naos” tur. Bu ad yıldıza Burrit tarafından verilmiş olup “benekli” anlamına gelir. Takımyıldızın en parlak yıldızıdır. Gökyüzündeki en parlak 62.yıldızdır. Mavi renkli, değişken süper dev yıldız, takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olup yüksek parlaklığı nedeniyle yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.25

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -5.91

Dünyaya uzaklığı: 1.399.19 ışık yılı

Rho Puppis: diğer adı “Tureis” tir. Arapça adı “kalkan” anlamına gelir. Takımyıldızın ana hatlarını oluşturan, sarı-beyaz renkli, değişken dev bir yıldızıdır. Takımyıldızın en parlak 3.yıldızıdır. Yüksek parlaklığı sayesinde yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.81

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 1.39

Dünyaya uzaklığı:62.70 ışık yılı

Xi Puppis: diğer adı “Azmidi” dir. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olan sarı renkli süper dev bir yıldızdır. Çoklu yıldız sistemine ait değişken bir yıldızdır. Orta parlaklığı nedeniyle yeryüzünün ışık kirliliği olmayan bölgelerinden görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.34

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -4.74

Dünyaya uzaklığı:1.34711 ışık yılı

WASP-121: diğer adı “Dilmun” dur. Sarı-beyaz renkli ana dizi bir yıldız olup yörüngesinde dönen bir öte gezegene sahiptir. Öte gezegen WASP-121b olarak adlandırılmıştır. Wasp 121 sönük bir yıldız olduğundan yeryüzünden çıplak gözle görülmez. Dilmun adı Bahreyn takımadalarının eski bir uygarlığının Sümerce olan adıdır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 10.4

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 3.24

Dünyaya uzaklığı:880.64. ışık yılı

HD 48265: diğer adı “Nosaxa” dır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası değildir ancak sınırları dahilindedir. Sarı renkli alt dev bir yıldız olup yörüngesinde dönen bir öte gezegene sahiptir. IAU’nun bir yıldız ve yörüngesinde dönen öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız “Arjantin” ne tahsis edilmiştir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 8.05

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 3.39

Dünyaya uzaklığı:285.11 ışık yılı

WASP-161: diğer adı “Tislit” dir. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası değildir ancak sınırları dahilindedir. Rengi sarı beyaz olup yörüngesinde dönen bir öte gezegene sahiptir. IAU’nun bir yıldız ve yörüngesinde dönen öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız “Fas” ne tahsis edilmiştir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 11.09

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 3.03

Dünyaya uzaklığı:1130.00 ışık yılı

Ayrıca Pupa Takımyıldızı içinde Pi Puppis, Nu Puppis, Tau Puppis, Sigma Puppis, HD 63032 (c Puppis), HD 64444, 3 Puppis, HD 64760, Omicron Puppis, NS Puppis, L2 Puppis, V Puppis, HD 60532, QW Puppis, NV Puppis, PU Puppis (128 G. Puppis), HD 68601, MX Puppis, HD 69830 (285 G. Puppis), NGC  2423-3 yıldızları da yer alır.

Derin Gökyüzü Cisimleri (Deep Sky Objects):

01) Messier 46 (M46, NGC 2437): açık yıldız kümesidir.

02) Messier 47 (M47, NGC 2422): açık yıldız kümesidir.

03) Messier 93 (M93, NGC 2447): açık yıldız kümesidir.

04) NGC 2451: açık yıldız kümesidir.

05) NGC 2477 (Caldwell 71): açık yıldız kümesidir.

06) Pi Puppis Cluster -Collinder 135: açık yıldız kümesidir.

07) NGC 2438: gezegenimsi bir bulutsudur.

08) Skull and Crossbones Nebula – NGC 2467: Kafatası ve kemiksi bulutsusu bir yıldız oluşum bölgesidir.

09) NGC 2509: açık yıldız kümesidir.

10) NGC 2439: açık yıldız kümesidir.

11) NGC 2440: gezegenimsi bir bulutsudur.

12)NGC 2298: küresel bir yıldız kümesidir.

13) NGC 2546: açık yıldız kümesidir.

Meteor Yağmurları: takımyıldızla ilişkili üç meteor yağmuru bulunur;

1) Pi Puppids: 15 ile 28 Nisan tarihleri arasında meydana gelir. Zirve tarihi 23 Nisandır. Meteor yağmurunun kaynağı 26P/Grigg- Skjellerup Kuyruklu yıldızıdır.

2) Zeta Puppids: 2 Kasım ile 20 Aralık tarihleri arasında meydana gelir.Zirve tarihi 13 Kasım civarıdır. Zayıf ve düzensiz bir akışa sahip meteor yağmurudur.

3) Puppid Velids: 2 ile 16 Aralık tarihleri arasında gerçekleşir. Zirve tarihi 12 Aralıktır.

Yelken (Vela) Takımyıldızı:

Göksel Sular Ailesine Mensup Yelken (Vela) Takımyıldızı Güney yarımkürenin 2.çeyreğinde yer alır. Gökyüzünde 500 derece karelik bir alanı kaplar ve büyüklükte 32.sıradadır. +30 derece ile – 90 derece enlemlerde görülebilir. Yelken takımyıldızının kendi başına bir hikayesi olmayıp Carina ve Puppis takımyıldızları ile birlikte ortak bir anlamı temsil eder (2)

IAU tarafından kısaltılmış üç harfli adı “Vel” dir. En parlak yıldızı “Regor” dur. IAU tarafından onaylanan 7 yıldızın adları; Alsephina, Ananuca (GJ 367), Kalausi (HD 83443), Markeb, Natasa (HD 85390), Suhail ve Vattle’dır (WASP-19)

Gamma Velorum: geleneksel adı “Regor” dur. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olup aynı zamanda en parlak yıldızıdır. Çoklu yıldız sistemine ait parlak, starwolf-rayet türü, değişken süper dev bir yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.75

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -5.92

Dünyaya uzaklığı: 840.63 ışık yılı

Delta Velorum: diğer adı “Alsephina” dur. Takımyıldızın en parlak 2.yıldızıdır. Gökyüzündeki en parlak 44.yıldızdır. Çoklu yıldız sistemine ait mavi-beyaz renkli, değişken ana kol bir yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.96

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 0.02

Dünyaya uzaklığı:79.71 ışık yılı

Lambda Velorum: diğer adı “Suhail” dur. Süheyl yıldızı takımyıldızın en parlak 3.yıldızı, gökyüzünün ise en parlak 64.yıldızıdır. İkili yıldız sistemine ait, rengi turuncudan kırmızıya çalan, değişken süper dev bir yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olup yüksek parlaklığı nedeniyle yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.21

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -4.01

Dünyaya uzaklığı: 572.93 ışık yılı

Kappa Velorum: diğer adı “Markeb” dır. İkili yıldız sistemine ait spektroskopik, mavi renkli, alt dev bir yıldızdır. Aynı zamanda evrendeki en sıcak yıldızlardan biridir. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.47

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -3.75

Dünyaya uzaklığı: 539.11 ışık yılı

Gliese 367: diğer adı “Ananuca” dır. Genç, ana kol, kırmızı renkli cüce bir yıldızdır. Bilinen 3 öte gezegene ev sahipliği yapmaktadır. Yeryüzünden çıplak gözle görülmez. Samanyolu etrafındaki yörüngesi olağandışıdır. Şili’den bir ekip tarafından önerilen “Ananuca” adı Haziran 2023 de onaylandı. Gezegenlere de Şili’de yetişen kır çiçeklerinin adı verildi.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 10.15

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 10.01

Dünyaya uzaklığı: 30.7 ışık yılı

HD 83443: diğer adı “Kalausi” dir. Rengi turuncudan kırmızıya çalan ana kol bir yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sınırları dahilindedir. IAU’nun bir yıldıza ve yörüngesinde dönen öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız “Kenya” ya tahsis edildi. Kalausi’nin yörüngesinde dönen 2 öte gezegen vardır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 8.23

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 5.16

Dünyaya uzaklığı:133.6 ışık yılı

HD 85390: diğer adı “Natasha” dır. Bu yıldıza adı Zambiya tarafından verilmiş olup anlamı “teşekkür ederim” demektir. Yıldızın yörüngesinde dönen bir öte gezegen bulunmaktadır. Çok loş bir yıldız olduğundan yeryüzünden çıplak gözle görülemez.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 8.54

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 5.99

Dünyaya uzaklığı: 109.4 ışık yılı

WASP-19: diğer adı “Wattle” dır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sadece sınırları dahilindedir. Aslında beyaz renkli bir yıldız olup atmosferik özelliği nedeniyle rengi sarı olarak yansır. Orta sıcaklıkta ana kol bir yıldızdır. Yıldız adını Avustralya’ya özgü çalı tipi bir ağaçtan alır. Yörüngesinde dönen bir öte gezegene sahiptir. Gezegen “Banksia” adını tıbbi ve kültürel öneme sahip Avustralya’da yetişen kır çiçeklerinden alır. Sönük bir yıldız olduğundan yeryüzünden ancak teleskop yardımıyla görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 12. 3

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 5.3

Dünyaya uzaklığı:869.2 ışık yılı

Ayrıca Yelken Takımyıldızı içinde Mu Velorum, N Velorum (HD 82668), Phi Velorum, Omicron Velorum, Psi Velorum, Wise 1049-5319, HD 78004 (C Velorum), HD 74180, HD 92139, HD 75063, HD 73526, WASP- 19, V390 Velorum yıldızları da yer alır.

False Cross Asterisms: Sahte Haç asterizmi, Alsephina (Delta Velorum), Markeb (Kappa Velorum), Aspidiske (Lota Carinae) ve Avior (Epsilon Carinae) yıldızlarından oluşur. Navigasyon uygulamasında gerçek güneyi bulmak için sıklıkla Güney Haçı ile karıştırıldığından “Sahte Haç” olarak anılır.

Derin  Gökyüzü Cisimleri (Deep Sky Objects):

01) Eight- Burst Nebula (Southern Ring Nebula)- NGC 3132 (Caldwell 74): Sekiz patlamalı Bulutsu (Güney Halka Bulutsusu) parlak bir gezegenimsi bulutsusudur.

02) Vela Supernova Remnant (Gum 16): Vela Süpernova Kalıntısı (Sakız 16)

03) Vela Pulsar (PSR B0833-45): Vela Süpernova kalıntısı ile ilişkili bir pulsardır.

04)  Pencil Nebula – NGC 2736: Kalem Bulutsusu.

05)  Gum Nebula (Gum 12): Sakız bulususu bir salma bulutsudur.

06) Gum 19: bir yıldız oluşum bölgesidir. Bulutsu büyük, sıcak, mavi bir süper dev yıldız V 391 Velorum tarafından aydınlatılmaktadır.

07) NGC2670: açık yıldız kümesidir.

08) NGC 2899: gezegenimsi bir bulutsudur.

09) NGC 2547:  yıldız kümesidir.

10) NGC 3201 (Caldwell 79): bir küresel yıldız kümesidir.

11) HH 47 (Herbig Haro 47): bir bulutsu parçasıdır.

12) Omicron Velorum Cluster- IC 2391 (Caldwell 85): genç bir açık yıldız kümesidir.

Vela takımyıldızı Messsier nesnesi içermez.

Meteor Yağmurları: takım yıldız ile ilişkili üç meteor yağmuru vardır:

1)Delta Velids: 22 Ocak ile 21 Şubat tarihleri arasında gerçekleşir. Zirve tarihi 5 Şubattır. Zayıf kuvvette bir meteor yağmurudur.

2)Gamma Velidls: 1 ve 15 Ocak tarihleri arasında meydana gelir. Zirve tarihi 5 Ocaktır. Zayıf bir meteor yağmurudur.

3)Puppid-Velids: 2 ile 16 Aralık tarihleri arasında gerçekleşir. Zirve tarihi 12 Aralıktır. Orta kuvvette bir meteor yağmurudur.

Dipnot:

(1) 18.yüzyılda Fransız Gök bilimci Nicolas Louis de Lacaille, Argo Navis’i üç küçük takımyıldıza böldü ve bu üç küçük takımyıldız 20.yüzyılın başlarında modern takımyıldızların resmi listesine eklendi. Jason ve Argonauts’un gemisinin omurgasını Carina, kıç tarafını Puppis, yelkenlerini de Vela temsil etti.

(2) Vela takımyıldızı Jason ve Argonauts’un Altın Postu almak için yola çıktığı Argo Navis gemisinin yelkenlerini temsil eder.

Kaynakça:

1) www.constellaiton Puppis Constellation & Vela Constellation

2)www.universeguide – Puppis Constellation & Vela Constellation

3)wwwtheskylive.com – Puppis Constellation & Vela Constellation

4) Mustafa Pultar- Yıldız Adları Sözlüğü

5) www.custerobcervatory.org. – Meteor Shower