Tek Boynuzlu (Monoceros) takımyıldızı Orion ailesine mensup olup kuzey yarım kürenin 2.çeyreğinde yer alır. Gökyüzünde 482 derece karelik bir alanı kaplayan orta büyüklükte bir takımyıldızdır. En büyükler arasında 35.sırada olup, +75 derece ile -90 derece enlemler arasında görülebilir. Etrafı Orion, Canis Majör, Canis Minör ve İkizler gibi parlak takımyıldızlarla çevrili loş bir takımyıldızdır. En iyi şubat ayında gözlemlenir.

Tek Boynuzlu takımyıldız 1612 yılında Hollandalı haritacı ve din adamı Petrus Plancius tarafından keşfedilmiştir. Takımyıldız belirli bir efsane ile ilişkili değildir. Alman astronom Jacob Bartsch 1624 yılında takımyıldızı yıldız haritasına Unicornus adıyla dahil etmiştir (1)

IAU tarafından onaylanan üç harfli kısaltılmış adı “Mon” dur. Bilinen gezegenleri olan 16 yıldıza sahiptir. Takımyıldızın en parlak yıldızı “Beta Monocerotis” dir. IAU tarafından onaylanan yıldız isimleri Citala ve Lusitania’dır.

Ana Yıldızları:

Beta Monocertis: Takımyıldızın en parlak yıldızıdır. Üçlü yıldız sistemine ait, mavi renkli, değişken alt dev bir yıldızdır. Soluk bir yıldız olması sebebiyle yeryüzünde ışık kirliliği olan yerlerde zor görülür veya hiç görülmez.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.76

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -2.82

Dünyaya uzaklığı:676.69 ışık yılı

Gamma Monocertis: Takımyıldızın 2.en parlak yıldızdır. İkili sisteme ait, turuncu renkli dev bir yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçasıdır. Orta parlaklıkta bir yıldız olup yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.98

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -2.50

Dünyaya uzaklığı:644.27 ışık yılı

Delta Monocertis: Takımyıldızın en parlak 3.yıldızıdır. İkili sisteme ait ana kol bir yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçasıdır. Orta derece parlaklığı nedeniyle yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.15

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -1.15

Dünyaya uzaklığı:374.71 ışık yılı

Citala Star: HD 52265 adıyla da bilinir. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sınırları dahilindedir. Sarı renkli ana kol bir yıldızdır. Yörüngesinde dönen 2 öte gezegen vardır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 6.29

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 4.05

Dünyaya uzaklığı:94.46 ışık yılı

Lusitania: takımyıldızın ana hatlarının bir parçası değildir ancak sınırları dahilindedir. HD 45652 adı ile de bilinir. Turuncudan kırmızıya doğru kayan loş bir yıldızdır. Yörüngesinde dönen 1 öte gezegeni vardır. Yeryüzünden çıplak gözle görülmez. IAU’nun bir yıldız ve öte gezegene ad verme yarışmasında bu yıldız “Portekiz” e tahsis edilmiştir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 8.1

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 5.42

Dünyaya uzaklığı:112.05 ışık yılı

Ayrıca takımyıldız içinde Alpha, Zeta, Epsilon, 13 Monocertis,15 Monocertis, HD 49933,Plaskett’in yıldızı (HR2422), HD 52265, Gliese 250 (88 G.Monocerotis), HD 48099, HD 44219, HD 46375, R Monocertis, Ross 614 (V 577 Monocertis), Corot-7, Corot-1, V 838 Monocertis yıldızları da yer alır.

Derin Gökyüzü Cisimleri (Deep Sky Objects):

1) Messier 50 (NGC 2323): açık yıldız kümesidir.

2)Rozet Bulutsusu (NGC2237, NGC 2238, NGC 2239, NGC 2244, NGC 2246): büyük bir salma bulutsusudur.

3)NGC 2244 (Calwell 50): Rozet Bulutsusu içinde yer alan açık yıldız kümesi.

4)Noel Ağacı Kümesi ve Koni Bulutsusu (NGC 2264): açık yıldız kümesidir.

5) Hublle Değişken Bulutsusu (NGC 2261): değişken bir bulutsudur.

6) NGC 2254: açık yıldız kümesi.

7) Kırmızı Dikdörtgen Bulutsusu (HD 44179): proto gezegensel bir bulutsu.

8) NGC 2349: açık yıldız kümesi.

9) Kelebek Bulutsusu (NGC 2346): gezegenimsi bir bulutsu.

10) NGC 2170: yansıma bulutsusu.

11) NGC 2232: açık yıldız kümesi.

12)NGC 2506: açık yıldız kümesi.

13) Dreyer Bulutsusu (IC 447): büyük bir yansıma bulutsusu.

14) Martı Bulutsusu (2177): bir salma bulutsusu.

Meteor Yağmurları: takımyıldızla ilişkili 2 küçük meteor yağmuru vardır. Aralık Monoceridleri ve Alfa Monoceridleridir.

Tavşan (Lepus) Takımyıldızı

Tavşan (Lepus) Orion ailesine mensup olup, kuzey yarımkürenin 2.çeyreğinde yer alır. Gökyüzünde 290 derece karelik bir alanı kaplar ve en büyükler arasında 51 sırada bulunur. Takımyıldız +63 derece ile -90 derece arasındaki enlemlerde görülebilir. Avcı (Orion) Takımyıldızının hemen ayakları dibinde yerleşen takımyıldız 2.yüzyılda Yunan astronom Ptolemy tarafından listelenmiştir. Takımyıldızla ilişkili bir efsane bulunmamaktadır (2)

Yıldızın tam adı “Leporis” dir. IAU tarafından üç harfli kısaltılmış adı “Lep” dir. Takımyıldızın en parlak yıldızı “Arneb” dir. Bilinen gezegeni olan 1 yıldızı vardır. IAU tarafından resmi olarak onaylanmış 2 yıldız içerir. Adları; Arneb ve Nihal’dir.

Ana Yıldızları:

Alpha Leporis: geleneksel adı “Arneb” dir. Arapça adı “Tavşan” anlamına gelir. Takımyıldızın en parlak yıldızıdır. Çoklu yıldız sistemine ait, değişken ve sarı-beyaz renkli süper dev yıldızdır. Yüksek parlaklığı sayesinde yeryüzünde ışık kirliliği olan bölgelerden bile kolaylıkla görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.58

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -5.40

Dünyaya uzaklığı:1.283.46 ışık yılı

Beta Leporis: geleneksel adı “Nihal” dir. Arapça adı “Susuzluğunu giderme” anlamı taşır. İkili yıldız sistemine ait değişken, sarı renkli parlak dev bir yıldızdır. Eş yıldızı şüpheli bir değişkendir. Yüksek parlaklığı sayesinde yeryüzünde ışık kirliliği olan bölgelerde bile kolaylıkla görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.84

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -0.60

Dünyaya uzaklığı:159.10 ışık yılı

Hind’in Kızıl Yıldızı (Hind’s Crimson Star): bir diğer adı da “R Leporis” dir. Bir karbon yıldızıdır. Bir Mira değişkeni olarak sınıflandırılır. Eridanus Takımyıldızı sınırına yakındır. Yıldız İngiliz astronomu JR Hind tarafından 1845 yılında keşfedildiğinden onun adını almıştır. Hind bu yıldızı yoğun kırmızı renginden ötürü “Siyah bir zemin üzerindeki bir damla kan” olarak tanımlamıştır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 5.5 – 11.7

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 

Dünyaya uzaklığı: 1.300 ışık yılı

Cevza Tahtı (Throne of Jawza) Asterizmi: Arneb, Nihal, Gamma Leporis ve Delta Leporis yıldızlarının oluşturduğu dörtgen bir yıldız işaretidir. Asterizmin Arapça adı “Susuzluğunu gideren develer” anlamı taşır.

Ayrıca Lepus Takımyıldızı içinde Epsilon Leporis, Mu Leporis, Zeta Leporis, Gamma Leporis, Eta Leporis, Delta Leporis, 17 Leporis, RX Leporis, Gliesse 229, T Leporis gibi yıldızlarda yer alır.

Derin Gökyüzü Nesneleri (Deep Sky Objects):

1) Messier 79 (M79, NGC 1904): küresel bir kümedir.

2) Spirograf Bulutsusu (Spirograph Nebula-IC 418): gezegenimsi bir bulutsudur.

3) NGC 1821: düzensiz bir gökadadır.

Meteor Yağmurları: takımyıldızla ilişki bir meteor yağmuru yoktur.

Böylece Avcı (Orion) Ailesindeki takımyıldızları tamamladık, bir sonraki takımyıldız ailesinde buluşmak üzere,

Esen Kalın

Dipnot:

(1) Efsanevi yaratık Tek Boynuzlu At Hristiyanlıkta saflığın sembolü olduğundan İncil ile ilişkilendirilmiştir. Adı Eski Ahitte birkaç kez geçmektedir.

(2) Lepus takımyıldızı genellikle av köpekleri tarafından kovalanan bir tavşan olarak tasvir edilir.

Kaynakça:

1) https://www.constellaiton guide- Monoceros(the Unicorn) Constellation& Lepus Constellation

2)https://www.universeguide – Monoceros Constellation& Lepus Constellation

3) https://wikipedia.or – Monoceros Constellation& Lepus Constellation

4)https://theskylive.com – Moneceros, the Unicorn Constellation& Lepus Constellation

5) https: // theplanets.or. – Monoceros Constellation& Lepus Constellation

6) Mustafa Pulat- Yıldız Adları Sözlüğü