Büyük Ayı Ailesine mensup son iki takımyıldızı da inceledikten sonra gökyüzünün kuzey kutbuna yakın bu özel bölgesini ziyaretimiz son erecek. Başka bir takımyıldız ailesini ziyaret etmek üzere rotamızı yeniden belirleyeceğiz...

Vaşak (Lynx) Takımyıldızı:

Büyük Ayı Ailesine mensup Vaşak takımyıldızı kuzey yarımkürede yer alan sönük bir takımyıldızdır. 88 takımyıldız arasında büyüklük sıralamasında 28.sırada yer alır. Orta büyüklükteki takımyıldız 545 derece karelik bir alanı kaplar ve +90 ile -55 derecelik enlemlerde görülebilir. En iyi Şubat ayında gözlemlenir.

Vaşak takımyıldızı Polonyalı gökbilimci Johannes Hevelius tarafından 17.yüzyılda tanımlanmıştır. Vaşak takımyıldızının gökyüzünün en loş bölgesine yerleştirilmesi "bir Vaşak'ın keskin görüşüne sahip olmadıkça onu kimse göremez" anlayışından kaynaklanmaktadır. Vaşak takımyıldızının kendine ait bir efsanesiyoktur (1) Takımyıldızın en parlak yıldızı "Alpha Lyncis" dir. IAU tarafından resmi olarak adlandırılan yıldızları Absolutno, Alsciaukat, Gloas; Koit ve Stribor'dur.

Vaşak Takımyıldızı içindeki ana yıldızlar

Alpha Lyncis: adı "Elvashak" (El Vaşak) olarak da geçer. Takımyıldız içindeki en parlak yıldızdır. Vaşak takımyıldızındaki yıldızlar Flamsteed adlandırmasına sahipken içlerinden sadece Elvashak Bayer adlandırmasına sahiptir. Hidrojen kaynağını tüketen ve daha ağır elementleri yaktıkça boyutu genişleyen spektral tipte, kırmızı dev bir yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.13

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -2.32

Dünyaya uzaklığı; 203.2 ışık yılı

31 Lyncis: diğer adı "Alsciaukat" dır. Arapça adı "Diken" olup, "Al Mabsutah" dan türetilerek "uzatılmış pençe" anlamı taşır. Takımyıldız içindeki en parlak 4. yıldızdır. Spektral sınıfa ait turuncu renkli, değişken dev bir yıldızdır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.25

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -1.13

Dünyaya uzaklığı; 388.56 ışık yılı

38 Lynics: Vaşak takımyıldızı içindeki en parlak 2.yıldızdır. Çoklu bir yıldız sistemi olup yeryüzünde ışık kirliliği olmayan yerlerden görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.82

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: +0.96

Dünyaya uzaklığı;121.87 ışık yılı

12 Lyncis: Üçlü yıldız sistemidir. Işık kirliliği olmayan yerlerden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.86

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.64

Dünyaya uzaklığı; 228.61 ışık yılı

6 Lyncis: spektral tipte, soluk turuncu renkli, altdev bir yıldızdır. 2008 yılında yıldızın yörüngesinde dönen dev bir gezegen keşfedilmiştir. Işık kirliliği olan yerlerden görülmez.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 5.88

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 2.10

Dünyaya uzaklığı;185.65 ışık yılı

19 Lyncis: üçlü bir yıldız sistemidir. Işık kirliliği olmayan yerlerden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 5.45

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -0.34

Dünyaya uzaklığı; 468.39 ışık yılı

HD 75898: diğer adı "Stribor" dur. Sarı renkli altdev bir yıldızdır. 2007 yılında yıldızın etrafında dönen bir öte gezegen keşfedilmiştir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 8.04

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 3.49

Dünyaya uzaklığı;255.1ışık yılı

XO-5: diğer adı "Absolutno"dır.  takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sınırları dahilindedir. Sarı renkli cüce bir anakol yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülmez. IAU tarafından düzenlenen yıldız ve öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız Çek Cumhuriyetine tahsis edilmiştir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 12.13

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 5.06

Dünyaya uzaklığı:907.93 ışık yılı

WSP 13 : diğer adı "Gloas"dır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sınırları dahilindedir. Sarı renkli yıldız bir öte gezegene sahiptir. Yeryüzünden çıplak gözle görülmez. IAU tarafından düzenlenen yıldız ve öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız Birleşik Krallığa tahsis edilmiştir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 10.42

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 4.45

Dünyaya uzaklığı:508.81 ışık yılı

XO-04: diğer adı "KOİ T" dır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sınırları dahilindedir. Bir öte gezegene sahiptir. IAU tarafından düzenlenen yıldız ve öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız Estonya'ya tahsis edilmiştir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 10.42

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 3.37

Dünyaya uzaklığı:896.25 ışık yılı

Diğer Gök Cisimleri (Deep Sky Objects):

NGC 2419 (Caldwell 25) İntergalactic Wanderer: Galaksiler arası gezgin olarak da bilinir. Küresel bir yıldız kümesidir.

NGC 2683 Ufo Galaxy: Ufo Gökadası

NGC 2500: Çubuklu Sarmal Gökada

NGC 2537 (Arp 6) Bear's Paw Galaxy: Ayı Pençesi Gökadası,

NGC 2770: Sarmal Gökada. Son yıllarda 3 büyük Süpernova keşfedildiğinden "Süpernova Fabrikası" olarak da anılır.

NGC 2541: Çubuksuz Sarmal Gökada

Vaşak Takımyıldızı Messier nesnesi içermez.

Meteor Yağmurları:

Vaşak takımyıldızı ile ilişkili meteor yağmuru bulunmamaktadır.

Küçük Aslan (Leo Minör) Takımyıldızı:

Küçük Aslan takımyıldızı Büyük Ayı Ailesine mensuptur. Gökyüzünde 232 derece karelik bir alanı kaplar ve büyüklük sıralamasında 64.sırada yer alır. Kuzey yarımkürenin 2. çeyreğinde bulunur. +90 ile -40 derecelik enlemlerde görülebilir. Soluk yıldızlardan oluşan takımyıldızın en parlak yıldızı  "Praecipua" dır.

Polonyalı gökbilimci Johannes Hevelius onu, Leo ve Ursa Majör takımyıldızlarının arka bacakları arasında yer alan 18 artık yıldızdan oluşturmuştur. Küçük Aslan takımyıldızında IAU tarafından onaylanan yıldızlar 2 adet olup adları İlliyrian ve Praecipua'dır. Küçük Aslan 88 takımyıldız içinde alpha ataması verilmeyen tek takımyıldızdır (2) En iyi Mart ayından Mayıs ayına kadar ilkbahar mevsiminde gözlemlenebilir. Özellikle de Nisan ayında.

Takımyıldızı oluşturan ana yıldızlar:

46 Leonis Minoris: diğer adı "Praecipua" dır. Latince adı "Baş- Şef-Lider-İlk" gibi anlamlara gelen yıldızı, J.Hevelius "Mükemmel Olan" şeklinde tanımlamıştır(3) Takımyıldızın en parlak yıldızıdır. İkili yıldız sistemine ait turuncu-kırmızı renkli altdev bir yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.83

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: +1.45

Dünyaya uzaklığı:97.60 ışık yılı

Beta Leonis Minoris: Takımyıldızdaki en parlak 2.yıldızdır. İkili yıldız sistemindeki yıldızlardan biri sarı renkli bir altdev, diğeri de sarı-beyaz alt dev bir yıldızdır. Işık kirliliği olmayan yerlerden seçilebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.40

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: +0.85

Dünyaya uzaklığı: 154.4 ışık yılı

21 Leonis Minoris: takımyıldızın en parlak 3.yıldızıdır. Mavi-beyaz renkli cüce bir yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.47- 4.52

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: +2.43

Dünyaya uzaklığı:92.11 ışık yılı

10 Leonis Minoris: sarı renkli, değişken, dev bir yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.60

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.83

Dünyaya uzaklığı:180.2 ışık yılı

37 Leonis Minoris: takımyıldızın ana hatlarının bir parçası değildir ancak sınırları dahilindedir. Sarı renkli, ışıltılı üstdev bir yıldızdır. Işık kirliliğinden etkilenen yerlerden görülmez.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.69

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -1.84

Dünyaya uzaklığı:580.30 ışık yılı

20 Leonis Minoris: ikili yıldız sistemidir. Bileşenlerden biri spektral tipte, sarı renkli cüce bir yıldız, diğeri ise spektral tipte, kırmızı renkli bir cüce yıldızdır. Işık kirliliği bulunan bölgelerden seçilemez.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 5.40

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 4.46

Dünyaya uzaklığı: 49.1 ışık yılı

11 Leonis Minoris: ikili yıldız sistemidir. Bileşenlerinden biri sarı renkli, değişken, cüce bir yıldız, diğeri ise spektral tipte kırmızı renkli bir cüce yıldızdır. Işık kirliliğinden etkilenen yerlerden hiç görülmeyebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 5.41

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 5.25

Dünyaya uzaklığı:36.54 ışık yılı

HD 87883: takımyıldızın ana hatlarının bir parçası değildir sadece sınırları dahilindedir.Turuncu-kırmızı renkli cüce bir yıldızdır. 2009 yılında etrafında dönen bir gezegen keşfedilmiştir. Yeryüzünden çıplak gözle görülmez.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 7.56

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 6.27

Dünyaya uzaklığı:59.69 ışık yılı

HD 82886: diğer adı "İllyrian" dır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası değildir ancak sınırları dahilindedir. Sarı renkli yıldızın yörüngesinde dönen bir öte gezegen bulunmaktadır. IAU tarafından düzenlenen yıldız ve öte gezegene bir ad verme yarışmasında bu yıldız Arnavutluk'a tahsis edilmiştir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 7.63

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: +2.3

Dünyaya uzaklığı: 416.4 ışık yılı

Diğer Gök Cisimleri (Deep Sky Objects):

IC 2497 Hanny's Voorwerp: Hollanda dilinde adı Hanny'in nesnesi demektir. Söz konusu nesne Samanyolu Galaksisi büyüklüğünde olup yaklaşık 16000 ışık yılı genişliğinde bir merkezi deliğe sahiptir.

Arp 107: birleşme sürecinde olan bir çift gökadadır.

Ayrıca Küçük Aslan Takımyıldızı içinde NGC3432, NGC3003, NGC3344, NGC3504, NGC3486, NGC3021, NGC 2859 gökadaları yer alır. Takımyıldız Messier nesneleri içermez.

Meteor Yağmurları:

1) Leo Minorids: takımyıdızla ilişkili tek meteor yağmurudur. Her yıl 19 ve 27 Ekim tarihleri arasında gerçekleşir. C/1739 K1 kuyrukluyıldızı ile bağlantılıdır.

Dipnot:

(1) Vaşak Takımyıldızının başlı başına bir efsanesi yoktur. Mitolojik açıdan "Altın Post"u kurtarma yolculuğunun bir parçası olarak kabul görür. 1922 yılında IAU tarafından kabul edilen takımyıldızın kısaltılmış adı "Lyn" dir.

(2)Başlangıçta Claudius Ptolemy Leo Minör takımyıldızını 48 takımyıldızdan oluşan kataloga eklemediğinden kendine ait bir mitolojik hikayesi bulunmamaktadır. IAU Leo Minor takımyıldızı için "LMİ" kısalmasını uygun görmüştür. Tam söyleniş, "Leonis Minoris" dir.

(3) Hollandalı Gökbilimci Johannes Hevelius tarafından tanımlanan 10 takımyıldız vardır. Bunlardan 7 tanesi onaylanmıştır; 1) Canes Venatici (Av Köpekleri, 2) Lacerta (Kertenkele), 3) Leo Minör (Küçük Aslan), 4) Lnyx (Vaşak), 5) Scutum(Kalkan), 6) Sextans (Altılık), 7) Vulpecula (Tilki) Diğer 3 tanesi ise onaylanmamıştır; 1) Cerberus; üç başlı yılan tasviridir. Burada tanımlanan yıldızlar artık Herkül takımyıldızın bir parçasıdır. 2) Mons Maenalus;bir dağ tasviridir. 3)Triagulum Minus; Küçük üçgen olup Üçgen takımyıldızına yakın bir yerde bulunur.

Kaynakça:

1) https://theplanets.or. - Lynx Constellation

2) https://www.consellationsofwords.com.- Praecipua

3) http://www.constellation-guide.com- Lynx &Leo Minör Constellation

4) Wikipedia - Lynx &Leo Minör Constellation

5) http://www. star.facts.com- Lynx &Leo Minör Constellation

6) http://www.theskylive.com- Lynx &Leo Minör Constellation

7) https:// www.unıversequide.com- Lynx &Leo Minör Constellation

7) Mustafa Pultar- Yıldız Adları Sözlü