Güneş şu günlerde Yılancı takımyıldızında seyrederken biz de astronomlar ile astrologlar arasında süregiden tartışmalara konu Yılancı (ophiuchus) takımyıldızına yer verdik.

Yılancı Takımyıldızının 19 derecelik küçük bir bölümü Güneş’in izlediği yol (ekliptik) üzerinde kaldığından her yıl Güneş 18 gün kadar bu bölgede ilerler. Batıda Akrep takımyıldızı, doğuda Yay takımyıldızı arasına uzandığından astronomlar onu ısrarla Zodyak (burçlar) kuşağına dahil etmeye çalışırlar. Astrologlar ise bu görüşe iştirak etmezler.

Bu konudaki görüş ayrılığı astronomların takımyıldızları, astrologların ise mevsimleri temel almasından kaynaklanır (1) Astrolojik çerçevede toplam 360 derecelik Zodyak kuşağı 30 derecelik dilimler halinde 12 burca eşit pay edilir ve bir yıl boyunca Güneş her burçta 1 ay kadar kalır.

Astronomik çerçevede ise takımyıldızlar gökyüzünde eşit derecelerde yer kaplamaz. Kimi büyük kimi küçük bir alana yayılır. Dolayısıyla Güneş 1 yıl boyunca her takımyıldızda farklı sürelerde kalır, kimi takımyıldızda uzun kimi takımyıldızda kısa seyreder. Örneğin en uzun Başak takımyıldızında (45 gün), en kısa Yılancı takımyıldızında (18 gün) kadar kalır.

Güneş her yıl 30 Kasım ile 17 Aralık tarihleri arasında Yılancı Takımyıldızının Zodyak sınırları içinde kalan bölümünden geçer. Astrolojik çerçevede bu bölge Akrep burcunun son dereceleri ile Yay burcunun ilk derecelerine denk düşer. Astronomlar bu ara bölgeyi “Yılancı burcu” olarak işaretleyerek mevcut 12 burcu 13 burca çıkarırlar (2)

Oysa Yılancı sadece bir takımyıldızdır, bir burç değildir. Gökyüzünde pek çok takımyıldız vardır ancak hepsi bir burcu temsil etmez. Dolayısıyla belirli aralıklarla koparılan “burçlarınız değişti” yaygarası asılsızdır.

Astronomlar bu konuya NASA’yı da bulaştırdıklarından en sonunda NASA bu spekülasyonu önlemek için twitter sayfasında şöyle bir açıklama yapmak zorunda kalmıştır;

“Güneş’in takımyıldızlarda kalış tarihlerini değiştirmek burçları değiştirmedi”

NASA’nın ardından bazı astrologlar da bu konuda görüş bildirmiştir. Astrolog-yazar Nina Khan web.sitesinden şöyle bir açıklama yapmıştır.

 “Bir astrolog olarak sizi temin ederim ki burcunuz değişmedi”

 Reuter ajansına ise e-posta yoluyla şunları söylemiştir;

“Ophiuchus gerçek bir takımyıldızdır ancak bir burç değildir. Bilindiği üzere gökyüzünde birçok takımyıldız vardır ama hepsi bir burcu simgelemez”

Benzer bir açıklama da astrolog Rebecca Gordon’dan gelmiştir;

“Yılancı bir takımyıldız olmasına rağmen bu onu bir Zodyak burcu yapmaz.

Rebecca Gordon ayrıca Reuter ajansına dünyada kullanılan takvimlerin 12 sayısının bölünebilirliği ile uyumlu olduğunu ve bunun Zodyak burçları ile de örtüştüğünü vurgulamıştır. Bu önemli bir noktadır zira 360 derecelik Zodyak çemberi tam olarak 13 sayısına bölünmez.

Ayrıca Mevsimsel Zodyak ı kullanan Batı astrolojisine karşılık Yıldızsal Zodyak’ı kullanan Hint astrolojisi de “Yılancı Burcu” diye ileri sürüşen 13.burca yer vermez. Ancak astrologlar arasında takımyıldızlara odaklanan küçük bir kesim Yılancı diye adlandırılan burca yer açar. Astrologların çoğunluğu ise 360 derecelik çemberin 12 sayısına bölündüğü mevcut sisteme sadık kalır.

Neticede Yılancı takımyıldızının küçük bir bölümü Zodyak kuşağına doğru bir çıkıntı yapsa da Zodyak kuşağına dahil değildir. Uluslararası Astronomi Birliği de yaptığı listelemede onu Zodyak Ailesine değil, Herkül Ailesine dahil etmiştir (3)

Bu ön açıklamadan sonra Yılancı Takımyıldızını tanımaya geçebiliriz. Herkül Ailesine mensup takımyıldız gece gökyüzünde 948 derece karelik alanı kaplayan büyük bir takımyıldızdır. 88 takımyıldız arasında büyüklük sıralamasında 11.gelir.

Yılancı Takımyıldızı güney yarımkürenin 3.çeyreğinde yer alan 15 Ekvator takımyıldızlarından biridir. Kuzey yarımkürede en iyi yaz aylarında, güney yarımkürede ise en iyi kış aylarında görülür. +80 derece ile -80 derece arasındaki enlemlerde tamamen görülebilir. Takımyıldız 2.yüzyılda Ptolemy tarafından listelenen 48 takımyıldızdan biridir.

Adı Yunanca “Yılan Taşıyıcı” dır. Latince adı ise “Serpentauris” olarak geçer.  Ophiuchus sol elinde Serpens Caput’u, sağ elinde ise Serpen Cauda’yı tutar. Bu nedenle Serpens (Yılan) takımyıldızıyla birlikte gökyüzünde iç içe geçmiş bir görünüm sergiler. Genellikle Ophiuchus üstün iyileştirici güçleri olan, tanrı Apollon’un oğlu sağlık tanrısı “Ascelepios” efsanesi ile ilişkilendirilir (4)

Yılancı Takımyıldızının en parlak yıldızı “Rasalhauge” dir. Takımyıldızın bünyesinde gezegenleri olan 7 yıldız mevcuttur.  IAU tarafından onaylanan üç harfli kısaltılmış adı “Oph” dır. Yılancı takımyıldızı 11 adlandırılmış yıldıza sahiptir. Adları; Rasalhauge, Marfik, Cebairai, Mahasati, Barnard’s Satar,Guniibuu, Rosaliadecastro, Sabik,Timir, Yed Posterior, Yed Prior’dur.

Ana Yıldızları:

Alpha ophiuchi: geleneksel adı “Rasalhague” dur. Arapça adı “Yılan Taşıyıcının başı” anlamına gelir. Asklepios ’un başını işaret eden yıldız takımyıldızın en parlak yıldızıdır. Aynı zamanda gökyüzündeki en parlak 56.yıldızdır. İkili yıldız sistemine ait olup birinci bileşeni beyaz dev bir yıldız, ikinci bileşeni turuncu ana dizi cüce bir yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarını oluşturur ve yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 2.08

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 1.21

Dünyaya uzaklığı:48.59 ışık yılı

Eta Ophiuchi: geleneksel adı “Sabik” dir. Arapça adı “İleride olan” anlamına gelir. Takımyıldızın en parlak 2.yıldızıdır. Aynı zamanda gökyüzündeki en parlak 85.yıldızdır. İkili yıldız sistemine ait mavi-beyaz renkli ana dizi bir yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülür.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 2.43

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]:0.27

Dünyaya uzaklığı:88.37 ışık yılı

Zeta Ophiuchi: geleneksel adı “Han” dır. Mandarin dilinde adı “Hanedan” anlamına gelir. Yılancı Takımyıldızın en parlak 3.yıldızıdır. Mavi-beyaz renkli ana dizi dev bir yıldız olup takımyıldızın ana hatlarını oluşturur. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir. İkili yıldız sistemine aittir. Bulunduğu bölgedeki yoğun yıldızlararası toz nedeniyle parlaklığı puslandığı gibi rengi de kırmızıya çalar.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 2.54

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -2.71

Dünyaya uzaklığı: 366.06 ışık yılı

Delta Ophiuchi: geleneksel adı “Yed Prior” dur. Latince karşılığı “Öndeki” anlamı taşır. Arapça adı “El” anlamına gelir ve Yılancı’nın sol elini işaret eder. Takımyıldızın en parlak 4.yıldızıdır. Kırmızı renkli dev bir yıldızdır. Epsilon Ophiuchi (Yed Posterior) yıldızı ile birlikte bir çift oluşturur. Takımyıldızın ana hatlarını belirler ve yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 2.73

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: -0.87

Dünyaya uzaklığı:171.12 ışık yılı

Beta Ophiuchi: “Celbalrai” Arapça adı “Çoban köpeği” anlamına gelir. Arap gökbilimcilere göre Yılancı Takımyıldızının bazı yıldızları ile yakınındaki diğer yıldızların meydana getirdiği bir otlakta gezinen çoban köpeğini tasvir ettiği düşünüldüğünden bu ad yakıştırılmıştır. Turuncu renkli dev bir yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarını oluşturur. Takımyıldızın en parlak 5.yıldızıdır. Yörüngesinde dönen bir gezegen olduğu tahmin edilmekle birlikte henüz doğrulanmamıştır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 2.76

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 0.76

Dünyaya uzaklığı:81.85 ışık yılı

Epsilon Ophiuchi: geleneksel adı “Yed Posterior” dur. Latince adı “Arkadaki” anlamına gelir. Arapça karşılığı ise “Arkadaki el” anlamı taşır. Sarı renkli dev bir yıldızdır. Çoklu yıldız sistemine ait olup takımyıldızın ana hatlarını oluşturur ve yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 3.23

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 0.66

Dünyaya uzaklığı:106.45 ışık yılı

Nu Ophiuchi: geleneksel adı “Sinistra” olup Latince adı “Sol taraf” anlamına gelir. Turuncu renkli dev bir yıldız olup etrafında dönen en az 2 öte gezegen olduğu tahmin edilmektedir. Takımyıldızın ana hatlarını oluşturur ve yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 3.32

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 0.00

Dünyaya uzaklığı:150.72 ışık yılı

Lambda Ophiuchi: geleneksel adı “Marfik” olup Arapça adı “dirsek” anlamına gelir. Üçlü yıldız sistemine ait şüpheli bir değişkendir. Mavi renkli dev bir yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarını oluşturur ve yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 3.82

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 0.20

Dünyaya uzaklığı: 173.12ışık yılı:

Bernard’s Star: kırmızı renkli cüce bir yıldızdır. Takımyıldızın ana hatlarının bir parçası değildir ancak sınırları dahilindedir. Samanyolu galaksimiz içinde dünyaya en yakın 4.yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülmez.

Bernard’ın yıldızı sahip olduğu şöhreti astronomik konumundan çok popüler kültüre borçludur (5)

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)- ]: 9.54

Mutlak büyüklük [absolute magnitude (mv)]: 13.24 

Dünyaya uzaklığı: 5.95 ışık yılı

 

Ayrıca Yılancı takımyıldızı kapsamında Kappa Ophiuchi, Theta Ophiuchi, Gamma Ophiuchi,Chi Ophiuchi, RS Ophiuchi, 67 Ophiuchi, 70 Ophiuchi, 36 Ophiuchi, 51 Ophiuchi, 12 Ophiuchi, GJ 1214, Wolf 1061, Kepler’s Supernova 1604, Carot-6’ yı sayabiliriz.

Derin Gökyüzü Cisimleri (Deep Sky Objects):

01) Messier 9 (M9, NGC 6333): galaksimizin merkezine en yakın küresel kümelerden biridir.

02) Messier 10 (M10, NGC 6254): küresel kümelerden biri olup Samanyolu galaksisinin yörüngesindeki turunu 140 yılda tamamlar.

03) Messier 12 (M12, NGC 6218): küresel bir kümedir.

04) Messier 14 (M14, NGC 6402): küresel bir kümedir.

05) Messier 19 (M19, NGC 6273): küresel bir kümedir.

06) Messier 62 (M62, NGC 6266): küresel bir kümedir.

07)Messier 107 (M107, NGC 6171): küresel bir kümedir.

08)NGC 6240: çok parlak kızılötesi bir gökadadır.

09) IC 4665: açık yıldız kümesidir.

10) Bernard 68: bir moleküler bulut, karanlık absorpsiyon bulutsusudur.

11) NGC 6572: gezegenimsi bir bulutsudur.

12)IC 4603-4604: bir yanılsama bulutsusu olup Akrep takımyıldızındaki Antares yıldızının yakınında yer alır.

13) NGC 6369 (Little Ghost Nebula): Küçük Hayalet Bulutsusu Yılancı takımyıldızındaki bir diğer gezegenimsi bulutsudur.

14) Dark Horse Nebula: Kara At Bulutsusu Yılancı Takımyıldızındaki büyük karanlık bir bulutsudur. Gökyüzündeki en karanlık bulutsulardan biri olup Zodyak Takımyıldızlarından Akrep ve Yay Takımyıldızlarının sınırında yer alır.

15) Pipe Nebula – Bernard 59: Boru Bulutsusu Kara At Bulutsusunun bir parçası olup onun arka kısmını oluşturur. Arka planda Samanyolu Galaksisini gizleyen ve toz şeridinden oluşan bir boru gibi görünür.

16) Snake Nebula – Bernard 72: Yılan bulutsusu bir “S” şeklinde görünen karanlık ve küçük bir bulutsudur.

17) Twin Jet Nebula – Planetary Nebula M2-9: İkiz Jet Bulutsusu gezegenimsi bir bulutsu olup Minkowski’nin Kelebeği veya Kelebek Bulutsusu olarak da bilinir.

18) Rho Ophiuchi Cloud Complex: Rho Yılancı Bulut Kompleksi bir başka karanlık bulutsulardan biridir. Güneşe en yakın yıldız oluşum bölgelerinden biridir.

19) NGC 6633: açık yıldız kümesidir. Bir dolunay büyüklüğünde olup 30 yıldız içerir.

20) Palomar 6: Samanyolu Galaksisinin halesine ait küresel bir kümedir.

21)NGC 6304: Samanyolu Galaksisinin merkezi çıkıntısının yakınında bulunan küresel bir kümedir.

Meteor Yağmurları: takımyıldızla ilişkili meteor yağmurları;

1) May Ophichids: takımyıldızın sınırları içinde gerçekleşir. 19 Mayıs ile 2 Temmuz tarihleri arasında gerçekleşir. Zirve tarihi 20 hazirandır. Meteor yağmurunun ışıma noktasın en yakın yıldız HIP 86207’dir.

2)Theta Ophiuchids: 21 Mayıs ile 16 Haziran arasında gerçekleşir. Zirve tarihi 10 Hazirandır. Işıma noktası Yılancı, Akrep ve Yay takımyıldızları sınırına yakındır.

Dipnot:

(1) Bu konu ile ilgili daha önce sitemizde “Koç (İlkbahar) Noktası ve İki Zodyak” başlıklı yazımızda Dünyanın yalpalama(precession) hareketine yani 72 yılda 1 derece batı yönüne kaymasına yer verdik. “Ekinoksların kayması” veya “Ekinoksların gerilemesi” adı verilen bu astronomik olay 0 derece Koç (VP) noktasının Sideral Zodyak’ta 72 yılda 1 derece batıya kayması neticesinde gerçekleşir. Gene bu noktanın göksel boylamda 30 derece gerileyebilmesi için yaklaşık 2160 yıl, 360 derece gerileyebilmesi içinse 26.000 yıl geçmesi gerekir.

Astronomların astrolojiyi çürütebilmek için sıkça baş vurdukları konulardan biri bu ekinoksların gerileme hareketidir. Sanki yeni keşfedilmiş bir olgu gibi biteviye öne sürülen bu konu günümüzden yaklaşık 2000 yıl önce İznikli bir astronom ve astrolog olan Hipparcus tarafından keşfedilmiştir. Claudius Ptolemy de “Almagest” adlı eserinde Hipparkus’un bu görüşlerine yer vermiştir.

(2) Tarihsel akış içerisinde Mezopotamya uygarlığından başlayıp gökyüzünün takımyıldızlara bölünmesi, bu takımyıldızların sayısı ve gökyüzünde kapladıkları alan farklı gökbilimcilerin listelemesine bağlı olarak değişkenlik göstermiştir. Ancak 1922 ile 1930 yılları arasında Uluslararası Astronomi Birliği (IAU) tarafından 88 takımyıldız onaylanarak listelenmiştir. Güneşin bir yıl boyunca kat ettiği takımyıldız takviminin güncel şeması şu şekildedir;

Koç burcu: 21 Nisan- 13 Mayıs

Boğa burcu: 14 Mayıs- 24 Haziran

İkizler burcu: 25 Haziran- 20 Temmuz

Yengeç burcu: 21 Temmuz- 19 Ağustos

Aslan burcu: 20 Ağustos- 14 Eylül

Başak burcu: 15 Eylül-31 Ekim

Terazi Burcu: 1 Kasım-21 Kasım

Akrep burcu: 22 Kasım-29 Kasım

Yılancı burcu: 30 Kasım-17 Aralık

Yay burcu: 18 Aralık-19 Ocak

Oğlak burcu: 20 Ocak-15 Şubat

Kova burcu: 16 Şubat-11 Mart

Balık burcu: 12 Mart-20 Nisan

Genel bir kural olarak Güneş her yıl bu tarihlerde takımyıldızları dolaşır ve her 4 yılda bir saatlerden kaynaklanan fark nedeniyle 1 gün değişimine yol açar.

(3) Eski çağlardan bu yana pek çok gökbilimci gökyüzünü farklı bölgelere ayırmıştır. Yer bakışlı bu görüş bile farklılıklar gösterebildiğine göre evrenin farklı bir noktasından bakma olanağımız olsa gökyüzü manzarası bambaşka görüleceğinden daha farklı şekiller ortaya çıkabilir ve farklı adlandırılabilirdi.

(4) Ophiucus genellikle beline yılan dolanmış bir adam olarak tasvir edilir ve mitolojik olarak sağlık tanrısı “Asklepios” ile ilişkilendirilir. Asklepios bilge centaur Chiron tarafından yetiştirildiğinden oldukça maharetlidir. Ayrıca Asklepios’ un ölüyü diriltme tekniğini bir yılanın diğer yılana şifalı otlar getirmesini izleyerek öğrendiği rivayet edilir. Kralın oğlu Glaucus’un vücuduna yılanın (Serpens) zehri ve Gorgon’un kanını karıştırdığı şifalı otu koyarak onu mucizevi bir şekilde diriltince bu durum ölüm tanrısı Hades’i rahatsız eder. Asklepios ’un bu mucizevi tekniğinin ölen insan ruhlarının yeraltına akışını durduracağını sezdiğinden onu tanrılar kralı Zeus’a şikâyet eder. Zeus bir şimşekle şifa tanrısını yere serer fakat olumlu özelliklerini onurlandırmak için de onu gökyüzüne Yılancı takımyıldızı olarak yerleştirir. Burada asıl rahatsızlık duyulan şey insanoğluna “ölümsüzlük” verilmesi konusudur ki Hades buna dur demiştir…

Şekilde Sağlık Tanrısı Asklepios görülmekte.

Günümüzde Dünya Sağlık Örgütünün ve tıbbın sembolü olan Asklepios’ un Asası da Yılancı Takımyıldızının bir yansımasıdır.

(5)Bernard’s star astronomik bağlamdan ziyade popüler kültür aracılığıyla adını duyurmuştur. Pek çok bilim kurgu eserinde adı geçtiği gibi film ve bilgisayar oyunlarına da konu olmuştur. Örneğin Douglas Adams’ın “Otostopçunun Galaksi Rehberi yapıtında yıldızlararası bir geçiş durağıdır. Dünyaya sadece 5.96 ışık yılı uzaklıkta oluşu onu en yakın uzay komşularımızdan biri yapar.

Kaynakça:

1) http://www.constellation-guide.com- Ophiuchus Constellation

2) Wikipedia - Ophiuchus Constellation

3) http://www.theskylive.com- Ophiuchus Constellation

4) https:// www.unıversequide.com- Ophiuchus Constellation

5) Mustafa Pultar- Yıldız Adları Sözlü