Andromeda (Zincirli Prenses) Takımyıldızı
Perseus Ailesine mensup Andromeda takımyıldızı kuzey yarımkürenin ilk çeyreğinde yer alır. Gökyüzünde 722 derece karelik bir alanı kaplar. En büyükler arasında 19.sıradadır ve +90 ile -40 derecelik enlemlerde görülebilir. Ptolemy tarafından kataloglanan 48 yıldızdan biridir. Adını Etiyopya Prensesinden alır ve takımyıldız ailesine adını veren Perseus'un eşidir (1)
Takımyıldız bünyesinde Samanyolu galaksimize en yakın Andromeda Galaksisini barındırır. İki galaksi de çarpışarak tek bir galaksi haline gelmek üzere bir rota izlemektedir. İki galaksinin halihazırda birleşme hazırlığı içinde olduğu ve bu birleşmenin yaklaşık 5 milyar yıl sonra gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Andromeda takımyıldızı Ağustos ayından Şubat ayına kadar kuzey yarımkürede, Ekim ayından Aralık ayına kadar güney yarımkürede görülebilir. Dört parlak ve çok sayıda sönük yıldıza sahiptir. En parlak yıldızı "Alpheratz" dır. IAU tarafından resmi olarak adlandırılan 8 ana yıldız; Alpheratz, Mirach, Almach, Adhil, Titawin, Buna, Nembus, Sterrennacht, Veritate'dır.
Takımyıldız içindeki ana yıldızlar:
Alpha Andromedae: geleneksel adı "Alpheratz" dır. Alpha Andromeda adlandırılması yanı sıra eskiden Pegasus takımyıldızının merkezinde yer alan yıldızın bir de Delta Pegasi ataması bulunmaktadır. Dolayısıyla Alpheratz Andromeda ve Pegasus takımyıldızları arasında paylaşılır. Arapça adı "Sirrah" olup, Pegasus'a atıfta bulunduğundan "Atın Göbeği" anlamına gelir. Takımyıldızın en parlak yıldızıdır. Prenses figürünün baş kısmında yer alır. İkili bir yıldız sistemidir.Sıcak mavi altdev bir yıldızdır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.07
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -0.31
Dünyaya uzaklığı:97.02 ışık yılı
Beta Andromedae: geleneksel adı "Mirach" dır. Arapça adı "Mi'zar" kelimesinin Rönesans döneminde yanlış çevrisinden kaynaklanmış olup "Kuşak" anlamına gelir. Andromeda figürünün sol kalçasında yer alır. Andromeda takımyıldızındaki en parlak 2.yıldızdır. Kırmızı renkli, şüpheli, yarı düzenli, değişken dev bir yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir. Yıldız "Mirach Hayaleti" diye geçen NGC404 galaksisine yakın bir noktada bulunur.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.06
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:-1.76
Dünyaya uzaklığı:199.27 ışık yılı
Gamma Andromedae: geleneksel adı "Almach" tır. Arapça adı "Kara Kulak" anlamında olup Rönesans döneminde yanlış çeviriden kaynaklanmıştır. Ayrıca "Çöl Vaşağı" olarak de geçer. Yıldız Andromeda figürünün sol ayağını işaretler. Takımyıldızın en parlak 3.yıldızıdır. İkili sisteme ait olup bileşenlerinden biri Gamma1 Andromeda altın sarısı bir dev, diğer bileşeni ise mavi bir devdir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.26
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:-1.87
Dünyaya uzaklığı:350 ışık yılı
Delta Andromeda: Prenses figürünün boyun kısmında yer alır. Sarı- beyaz renkli çift yıldızdır. İkili bileşenden biri daha parlak bir dev, diğeri daha sönük bir cüce yıldızdır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.27
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.81
Dünyaya uzaklığı: 101.27 ışık yılı
Lota Andromeda: Prenses figürünün sağ tarafına yakın bir noktada durur. Mavi-beyaz renkli ana dizi bir cüce yıldızdır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.29
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:-1.65
Dünyaya uzaklığı: 502.31 ışık yılı
Kappa Andromeda: Çoklu yıldız sistemine ait altdev bir yıldızdır. 2012 yılında keşfedilen Jüpiter benzeri bir öte gezegene sahiptir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.14
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:0.56
Dünyaya uzaklığı: 169.61 ışık yılı
Mu Andromeda: Pegasus gövdesinin merkezini işaretlediğinden Arapça adı "surrat al faras" dan türetilen "Atın göbeği" anlamını taşır. Prenses figürünün sağ uyluğunda yer alır. Çoklu yıldız sistemine ait beyaz renkli, anakol cüce bir yıldızdır. Yüksek seviyede manganez, cıva içeren alaşımlara sahiptir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.86
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:0.76
Dünyaya uzaklığı: 136.23 ışık yılı
Xİ Andromedae: geleneksel adı "Adhil" dir. Arapça adı "al dhayl" kelimesinden türetilmiş olup "Kuyruk" anlamına gelir. Andromeda figürünün sağ alt bacağında bulunur. Turuncu-Kırmızı renkli, dev bir çift yıldızdır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.87
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:0.99
Dünyaya uzaklığı:195.44 ışık yılı
Upsilon Andromedae: diğer adı "Titawin" dir. Andromeda figürünün sol baldırında yer alır. İkili yıldız sistemi olup bileşenlerinden biri sarı-beyaz renkli bir cüce yıldız olup yörüngesinde dönen Jüpiter benzeri 4 öte gezegen vardır. Diğeri ise soluk kırmızı renkli bir cüce yıldızdır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.10
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:3.44
Dünyaya uzaklığı:44 ışık yılı
51 Andromedae: diğer adı "Nembus" tur. Arapça adı "al ras al mar'ah al musalsalah" yani "Zincirli kadının başı" anlamına gelir. Takımyıldızdaki en parlak 5.yıldızdır. Turuncu renkli dev bir yıldızdır.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.57
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:-0.06
Dünyaya uzaklığı:173.77 ışık yılı
HD 16175: diğer adı "Buna" dır. Sarı renkli çıplak gözle görülemeyen bir yıldızdır. Yörüngesinde dönen 1 öte gezegene sahiptir. IAU'nun yıldız ve öte gezegenlere ad verme yarışmasında Etiyopya'ya tahsis edilmiştir. Buna sözcüğü kahve ile ilgili kullanılan yaygın bir sözcüktür.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 7.28
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:3.40
Dünyaya uzaklığı: 195.6 ışık yılı
Sterrennacht (HAT-P-6); takımyıldızın ana hatlarının bir parçası olmayıp sınırları dahilindedir. Sarı-beyaz renkli bir yıldız olup yörüngesinde dönen bir öte gezegene sahiptir.Yeryüzünden çıplak gözle görülmez. IAU'nun yıldız ve öte gezegene ad verme yarışmasında Hollanda'ya tahsis edilmiştir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 10.50
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:+3.28
Dünyaya uzaklığı:905.10 ışık yılı
14 Andromedae: diğer adı Veritate dır. 2008 yılında keşfedilen bir öte gezegene sahiptir. Takımyıldızın bir parçası olmayıp sınırları dahilindedir.
Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 5.22
Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:0.80
Dünyaya uzaklığı:258.24 ışık yılı
Ayrıca Eta ve Sigma Andromeda da prenses figürünün kollarını işaretler. Alpheratz, Mirach ve Almach yıldızları Andromeda ile Pegasus yıldızları arasında "Büyük Pegasus Meydanı" adı verilen bir kare oluşturur. Alpheratz bu kare meydanın kuzeydoğu yıldızıdır. Perseus kanatlı at Pegasus'a binerek el ve ayak bileklerinden zincirlenen Andromeda'yı canavardan kurtarır ve kendine eş olarak alır.
Diğer Gök Nesneleri (Deep Sky Objects):
1) M31 (NGC 224) Andromeda Galaxy: devasa bir sarmal gökada olup bir trilyondan fazla yıldız içerdiği sanılmaktadır. Çıplak gözle görülebilen bir kaç gökadadan biridir.
2) M32 (NGC 221) Le Gentil: eliptik cüce bir gökadadır. M 31 gökadasına yakın konumdadır.
3) M110 (NGC205): eliptik cüce bir gökada olup M31'nin uydusu gibi görünmektedir.
4) Andromeda Satellites: Andromeda Uyduları. Yörüngesinde dönen en az 14 cüce gökadaya sahiptir.
5) NGC206: Andromeda Galaksisinde yer alan ve Dünya'dan görülebilen en parlak yıldız bulutudur. Aynı zamanda büyük yıldız oluşum bölgelerinden biridir.
6) Andromeda's Cluster- Mayall II: Gökada grubundaki en parlak küresel kümedir.
7) NGC752: Açık yıldız kümesi
8) NGC 891: Sarmal Gökada
9)NGC7686: Açık Yıldız kümesi
10) NGC 7662 Blue Snowball Nebula: Mavi Kartopu Bulutsusu, gezegenimsi bir bulutsudur.
11) NGC 68 Group: merkezi eliptik gökada olup kırktan fazla gökadadan oluşan bir yıldız kümesidir.
12) NGC 90&NGC93 (Arp 65): etkileşim halindeki bir çift sarmal gökadadır.
13) NGC 404 Ghost Of Mirach: Miraç'ın hayaleti olarak adlandırılan izole cüce, merceksi bir gökadadır. Mirach yıldızından 7 yay dakikası uzaklıktadır.
Meteor Yağmurları:
Andromedis: meteor yağmurunun Biela 3D Kuyruklu yıldızı ana kaynağını oluşturduğundan "Bielids" olarak da bilinir. Andromedis fazla faal olmasa da genellikle Kasım ayının ortalarında gözlemlenebilir.
Dipnot:
(1) Andromeda Etiyopya Kralı Cepheus ve kraliçe Cassiopeia'nın genç ve güzel kızıdır. Babası onu deniz canavarı Cetus'a kurban edince kahraman Persesus onu zincirlerinden kurtarıp eş olarak alır. Bu nedenle Andromeda Perseus'un karısı anlamında "Persea" veya Cepheus'un kızı "Cepheis" olarak da bilinir.
Kaynakça:
1)https://nineplanets.or - Andromeda Constellation
2) http://www.constellation-guide.com- Andromeda Constellation
3) Wikipedia - Andromeda Constellation
4) http://www. star.facts.com- Andromeda Constellation
5) http://www.theskylive.com- Andromeda Constellation
6) https:// www.unıversequide.com- Andromeda Constellation
7) Mustafa Pultar- Yıldız Adları Sözlü
Yorum Yazın