Kuzey ve güney yarımküreye dağılan toplam 88 adet takımyıldızın 12 adedi Güneş'in bir yıl boyunca izlediği ekliptik yol üzerinde toplandığından bunlara "Burçlar (Zodyak) Kuşağındaki Takımyıldızlar" adı verilir.

Antik Yunanda Zodyak Kuşağı "Yaşam Çemberi" veya "Canlılar Çemberi" olarak adlandırılmıştır. Astrolojik çerçevede burçlar kuşağında 12 burç esas alınırken astronomik çerçevede bu sayının 13 olduğu ileri sürülür (1)

Astronomlar "Yılancı (Ophiuchus) takımyıldızını 13.burç olarak araya sokarlar. Yılancı takımyıldızının bir bölümünün ekliptik üzerinde bulunduğu doğrudur ancak Güneşin 30 Kasım- 17 Aralık tarihleri arasında bulunduğu bu bölge astrolojik olarak Akrep burcu kapsamında değerlendirilir.

Zodyak takımyıldızlarının gökyüzündeki konumu ekvatoral sisteme göre sağ açıklık (right ascension- RA) saat birimiyle, dik açıklık (declination- DEC) açı birimiyle ifade edilir. Astrolojik sırasına göre zodyak takımyıldızları;

Koç (Aries) Takımyıldızı :

Koç takımyıldızı gök ekvatorunun kuzeyinde burçlar kuşağında yer alır. Zodyakın ilk burcunu temsil eder. Koçun boynuzlarında yer alan Sheretan ve Mesarthim sabit yıldızları antik çağda 0 derece Koç burcu noktasını işaret ettiğinden kuzey yarımkürede bahar ekinoksuna (VP) karşılık gelmiştir. Astrolojik olarak Koç burcunun 0 derecesi hala "İlkbahar Ekinoksu" nu gösterse de astronomik çerçevede bu nokta bugün Balık burcundadır. Koç takımyıldızı batıda Balık, doğuda Boğa takımyıldızları arasında yer alır.

Koç takımyıldızının ekvatoral sisteme göre konumu;

RA: 01h 46m 37s - 03h 29m 42s

DEC: 31.221 derece -10.363 derece

Güneşin Koç takımyıldızında kalış süresi: 21 Mart - 19 Nisan (2)

Güneşin Koç takımyıldızında kaldığı gün sayısı: 25 gün (3)

Genel takımyıldızlar arasındaki büyüklük sıralaması: 39.sıra

Zodyak takımyıldızları arasındaki büyüklük sıralaması: 11.sıra

Bayer/Flamsteed dizinine göre sabit yıldız sayısı: 61

Ana yıldızlar: 4,9

Gezegeni olan yıldızlar: 6

En parlak yıldızı: Hamal

Koç takımyıldızının en iyi gözlemlendiği zaman: Aralık ayı

Komşu takımyıldızları; Perseus, Triangulum, Pisces, Cetus,Taurus.

Koç takımyıldızı içindeki ana yıldızlar:

1)Alpha Arietis: geleneksel adı "Hamal" dır. Arapça "Al Ras Hamal" sözcüğü "Koçun Başı" anlamına gelir. Hamal, Koç takımyıldızının en parlak yıldızıdır (4) Gece gökyüzünde ise en parlak 48.sıradaki yıldızdır. Turuncu renkli dev bir yıldızdır. Hamal yıldızının yörüngesinde en az bir öte gezegen bulunur. Hamal, Sheratan ve Mesarthim ile birlikte gökyüzünde özel bir şekil oluşturur.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)];2.00

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.47

Dünyaya uzaklığı: 65.88 ışık yılı

2)Beta Arietis: geleneksel adı "Sheratan" dır. Mesarthim ile birlikte Koç'un boynuzlarına karşılık gelir. Araplar ilkbahar ekinoksuna atıfta bulunarak ona "iki işaret" adını vermiştir. Mavi-beyaz renkli alt dev bir yıldızdır. Beta Aritis A ve Beta Aritis B olmak üzere spektroskopik bir ikili yıldız sistemidir. İkincil yıldız daha sönüktür.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.66

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:1.55

Dünyaya uzaklığı: 59.69 ışık yılı

3)Gamma Arietis: geleneksel adı "Mesarthim" dır. Eski zamanda ilkbahar noktasına en yakın duran yıldız olduğundan Koçtaki ilk yıldız olarak anılmıştır. Koç'un sol boynuzunda yer alır. Sheratan ile birlikte bahar ekinoksunu işaret ettiğinden dolayı adı eski İbranice'de "Bakanlar" anlamına gelir. İkili sisteme ait beyaz renkli alt dev bir yıldızdır. Yeryüzünden bakıldığında bu çift yıldız tek bir yıldız gibi görünür.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.88

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -0.10/ 0.37

Dünyaya uzaklığı:164.07 ışık yılı

4)Delta Arietis: geleneksel adı "Botein" dir. Arapça "Al Buayn" sözcüğünden türetilmiş olup "göbek" anlamına gelir. Turuncu renkli dev yıldız yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 4.35

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.77

Dünyaya uzaklığı:169.6 ışık yılı

5) 41 Arietis: diğer adı "Bharani" dir. Mavi-beyaz renkli cüce yıldızdır. Üçlü yıldız sistemi olup yeryüzünden çıplak gözle görülebilir. Dünyaya 165.7 ışık yılı uzaktır. Bu yıldız Yunan harfli bir Bayer atamasına sahip değildir.

Koç takımyıldızındaki diğer gök cisimleri(deep sky objects);

1)NGC 772:  spiral galaksi (10.31 mag V)

2)NGC 821: galaksi   (11.31 mag V)

3) NGC 1156: galaksi (11.74 mag V)

4) NGC 770: küçük komşu galaksi (4)

Koç takımyıldızındaki göktaşı yağmurları:

1) Arietids; 22 Mayıs ile 2 Haziran tarihleri arasında meydana gelir. Zirve tarihi 7- 8 Hazirandır. Göktaşı yağmurunun kaynağı bilinmiyor. Bazı gökbilimciler 1566 Icarus asteroidi veya 96P/Machholz adlı kuyrukluyıldızından gelebileciği üzerinde durmaktadır.

Koç takımyıldızındaki göktaşı yağmurları genellikle en parlak yıldız Hamal etrafından saçılan Alpha Arietistir. Bunun haricinde Mayıs Aritidleri, Sonbahar Aritidleri, Delta Arietidleri, Epilson Arietidleri, Gündüz Arietidleri ve Koç Triangulidleri sayabiliriz.

Boğa (Taurus) Takımyıldızı:

Boğa takımyıldızı gök ekvatorunun kuzeyinde Burçlar kuşağında yer alır. Zodyakın ikinci burcunu temsil eder. Boğa takım yıldızı batıda Koç, doğuda İkizler takımyıldızları arasında yer alır.

Boğa takımyıldızının ekvatoral sisteme göre konumu;

RA: 4h 32m 15s -6h 03m 12s

DEC: -2.608 derece - 31.235 derece

Güneşin Boğa takımyıldızında kalış süresi: 20 Nisan- 21 Mayıs

Güneşin Boğa takımyıldızında kaldığı gün sayısı: 37 gün

Genel takımyıldızlar arasındaki büyüklük sıralaması: 17 sırada

Zodyak takımyıldızları arasındaki büyüklük sıralaması: 6.sırada

Bayer/Flamsteed dizinine göre toplam sabit yıldız: 132

Ana yıldızlar: 19

Gezegeni Olan Yıldızlar: 9

En parlak yıldızı: Aldebaran  

Boğa Takımyıldızının yerküreden en iyi gözlemlendiği zaman: Ocak ayı

Komşu Takımyıldızlar; Auriga,Perseus, Aries, Cetus, Eridanus,Orion,Gemini

Boğa Takımyıldızı içindeki ana yıldızlar:

1)Alpha Tauri: geleneksel adı "Aldebaran" dır. Boğa Takımyıldızının en parlak yıldızıdır. Aynı zamanda Gökyüzünde en parlak 13.sıradaki yıldızdır. Pleiades yıldızını izler gibi göründüğünden Araplar ona "takip eden" adını vermiştir. Boğanın yüzünü oluşturan "V" şeklinin bir parçasıdır. Turuncu-kırmızı renkli dev yıldızdır (5)

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: -2.095

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -0.641

Dünyaya uzaklığı:65,23 ışık yılı

2) Betha Tauri: geleneksel adı "El Nath" dır. Boğanın sol boynuzunda yer alır ve 2. en parlak yıldızdır. Arapça anlamı "toslamak" tır. Mavi-beyaz renkli dev yıldız Samanyolu galaksisinin antimerkezindedir yani dünyadan gözlemlendiğinde El Nath, Samanyolu galaksisinin tam karşı noktasına düşer.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.65

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -1.42

Dünyaya uzaklığı:134 ışık yılı

3) Gamma Tauri: 6 yıldızdan oluşan çoklu sistem Hyadum I veya Prima Hyadum olarak da bilinir. Parlak sarı renkli dev yıldızdır. Güneşten 85 kat daha fazla parlaktır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.654

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.22

Dünyaya uzaklığı: 154 ışık yılı

4) Delta 1 Tauri: Üçlü yıldız sistemi olup Hyadum II olarak da bilinir. Diğer adı "Eudora" dır. Turuncu renkli dev yıldız olup tümü Hyades açık yıldız kümesinde bulunur. Güneşten 74 kat daha fazla parlaktır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]:3.772

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: +0.41

Dünyaya uzaklığı: 156 ışık yılı

5) Epilson Tauri: diğer adı Ain" dır. Boğanın sol gözünü simgeler. Turuncu renkli dev yıldızdır. Hyades yıldız kümesinin bir üyesidir. 2007 yılında yörüngesinde dönen bir öte gezegen keşfedildi.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: +3.53

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 0.145

Dünyaya uzaklığı: 147ışık yılı

6) Eta Tauri: diğer adı Alcyone'dır. Ülker (Pleides) açık yıldız kümesinin en parlak üyesi, Boğa takımyıldızının ise en parlak 3.yıldızıdır. Boğa'nın omzunda yer alır. Yeşil-sarı renkli ikili yıldız sistemidir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.87

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -2.62

Dünyaya uzaklığı: 440 ışık yılı

7) Lambda Tauri: Üçlü yıldız sistemidir. Arapça "Sadr Al Tauri" adı "Boğa Sandığı" anlamına gelir. Astronomik çerçevede "N/A" kapsamındadır (6)

8) Xi Tauri: Diğer adı "Ushakaron" dur. Çoklu yıldız sistemidir. Yıldızlar yörüngelerinde birbirlerini tuttukları için "değişen yıldız" olarak sınıflandırılır. Dünyamıza 210 ışık yılı uzaklıktadır. Spektroskopik ve tutulma yapan bir yıldız sistemidir.

Boğa Takım Yıldızı içinde yer alan diğer gök (deep sky objects) cisimleri:

1) M1: Yengeç (Crab Nebula) Bulutsusu bir süpernova kalıntısıdır (7)

2) M 45: Ülker (Pleides) açık yıldız kümesidir. Çıplak gözle görülebillir. Pleides açık yıldız kümesindeki en parlak 9 yıldız, Yunan mitolojisindeki 7 kız kardeşi temsil eder. Alcyone, Celaeno, Electra, Maia, Merope, Sterope, Taygeta ve onların ebeveynleri olan deniz perisi Pleione ve titan Atlas'tır.

3) C 41: Hyades  açık yıldız kümesi içinde yüzlerce yıldızı barındırır. Kümedeki en parlak 4 yıldız; Gama,Delta, Epilson ve Theta Tauri'dir. Bu kırmızı dev yıldızlar Boğa takımyıldızının başını temsil edecek şekilde gökyüzünde konumlanmışlardır.

4) NGC 1555: Hind'in değişken bulutsusu T Taurinin yanında yer aldığından onun ışığı ile aydınlanan bir yansıma bulutsusudur. 1852 yılında İngiliz astronom John Russell Hind tarafından keşfedilmiştir.

5)NGC 1410 ve NGC 1409: çarpışan galaksilerdir. Galaksiler kütleçekimsel olarak birbirine bağlı olduklarından en sonunda birleşeceklerdir.

6) NGC 1514: kristal küre bulutsusudur. 1790 yılında William Herschel tarafından keşfedilmiştir.

7)  NGC 1435: Merope (Tapınak) bulutsusudur. Ülker takımyıldızında bulunan dağnık bir yansıma bulutsusudur. Şüpheli bir süpernova kalıntısıdır. Alman astronom Wilhelm Tempel tarafından keşfedilmiştir.

Ayrıca NGC1647, NGC1817, NGC1807 açık yıldız kümeleride bulunmaktadır.

Boğa Takımyıldızındaki Meteor Yağmurları:

1)Taurids; kuzey ve güney olmak üzere iki kola ayrılır.

a)Kuzey Taurids;meteor yağmurunun meydana geldiği ana gövde"2P/Encke" kuyrukluyıldızıdır (8) Kuzey Taurids yıllık meteor yağmuru 10 eylül- 20 Kasım tarihleri arasında gerçekleşir. Zirve tarihi:10 Ekimdir.

b) Güney Taurids; meteor yağmurunun meydana geldiği ana gövde "2004TG10" asteroididir. Apollo grubundan dünyaya yakın ve tehlike arzeden bir asteroittir. 2004 yılında keşfedilmiştir.

Güney meteor yağmuru 20 ekim-10 aralık tarihleri arasında gerçekleşir. Zirve tarihi 12 kasımdır. Boğa takımyıldızında bir yıl boyunca toplam 28 göktaşı yağmuru meydana gelmektedir.

İkizler (Gemini) Takımyıldızı:

İkizler takımyıldızı gök ekvataronun kuzeyinde Burçlar kuşağında yer alır. Zodyakın üçüncü burcunu temsil eder (9) İkizler takımyıldızı batıda Boğa, doğuda Yengeç takımyıldızları arasında yer alır.

İkizler Takımyıldızının ekvatoral sisteme göre konumu;

RA: 6h 02m 19s - 8h 10m 05s

DEC: 9.907 derece - 35.108 derece

Güneşin İkizler takımyıldızında kalış süresi: 21 Mayıs-21 Haziran

Güneşin İkizler takımyıldızında kaldığı gün sayısı: 31 gün

Genel takımyıldızlar arasındaki büyüklük sıralaması: 30.sırada

Zodyak takımyıldızları arasındaki büyüklük sıralaması: 8.sırada

Bayer/Flamsteed dizinine göre toplam sabit yıldız: 80

Ana yıldızlar: 8,17

Gezegeni Olan Yıldızlar: 8

En parlak Yıldızı: Pollux

İkizler Takımyıldızının yerküreden en iyi gözlemlendiği zaman: Şubat ayı

Komşu Takımyıldızları; Lynx,Auriga, Taurus, Orion, Monoceros,Canis Minor, Cancer.

İkizler Takımyıldızı içindeki ana yıldızlar:

1) Alpha Geminorum: geleneksel adı "Castor" dur. Alfa olmasına rağmen İkizler takımyıldızının ikinci en parlak yıldızıdır. Gökyüzü sıralamasında ise en parlak 23.yıldızdır. Araplar ona "İkizlerin ön başı" anlamına gelen "Al ras al Toum al Makaddin" adını vermiştir. Castor 6 yıldızdan oluşan çoklu ve genç bir yıldız sistemdir. Mavi tonlarda ışıldar. Örnek olarak Castor Aa'yı verebiliriz;

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.93

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:+0.986

Dünyaya uzaklığı: 51 ışık yılı

2) Beta Geminorum:geleneksel adı "Pollux" tur. Beta olmasına rağmen İkizler takımyıldızındaki en parlak yıldızdır. Gökyüzü sıralamasında ise en parlak 18.yıldızdır. Araplar ona "İkizlerin arka başı" anlamına gelen "Al Ras al Toum al Mu'ahhar" adını vermiştir. Turuncu renkli dev bir yıldızdır. Pollux, Castor ile kıyaslandığında tek bir yıldızdır. Ancak Pollux b olarak etrafında dönen bir öte gezegene sahiptir. Göksel navigasyon için seçilen 58 sabit yıldız arasında Pollux, İkizler takımyıldızından seçilen tek yıldızdır.

Pollux, Capella, Aldebaran, Sirius ve Procyon ile birlikte kış altıgenini oluşturan yıldız şeklinin bir parçasıdır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.14

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: +1.08

Dünyaya uzaklığı: 33.72 ışık yılı

3) Gamma Geminorum: geleneksel adı Alhena'dır. İkizler Takımyıldızındaki 3. parlak yıldızdır. Mavi renkli alt dev bir yıldızıdr. Çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 1.915

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -0.68

Dünyaya uzaklığı:109.8  ışık yılı

4) Delta Geminorum: geleneksel adı Wasat'dır. Arapça "orta" anlamına gelir. Üçlü yıldız sistemidir. Sarı-beyaz renkli bir alt dev yıldızıdır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: +3.53

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 1.95

Dünyaya uzaklığı:60.5  ışık yılı

5) Epsilon Geminorum: geleneksel adı "Mebsuta" dır. Castor'un uzanmış sağ bacağını gösterir. İkili veya çoklu yıldız sistemine ait mavi renkli spektral üst dev bir yıldızıdır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: +3.06

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -3.90

Dünyaya uzaklığı: 840 ışık yılı

6) Zeta Geminorum: geleneksel adı "Mekbuda" dır. Pollux'un sağ bacağında yer alır. Sarı renkli üst dev bir yıldızdır.  

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.93

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -3.99

Dünyaya uzaklığı: 1.120 ışık yılı

7) Eta Geminorum: geleneksel adı "Propus" tur. Adının Latince anamı "ön ayak" dır. Üçlü yıldız sistemine ait kırmızı renkli dev bir yıldızdır. Değişken olarak sınıflandırılır.  

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.15

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: -1.87

Dünyaya uzaklığı:391,4 ışık yılı

8) Mu Geminorum: geleneksek adı "Tejat Posterior" dır. Castor'a atfen "arka ayak" anlamına gelir. İkizler takımyıldızındaki en parlak 4.yıldızdır. Kırmızı renkli dev bir yıldızdır.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 2.857

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]:  -1.42

Dünyaya uzaklığı:231,70 ışık yılı

9) Xi Geminorum: geleneksel adı Alzirr'dir. Arapça "düğme" anlamına gelir. İkizlerin dört ayağından birini simgeler. Sarı-beyaz renkli bir alt dev yıldızdır. Yeryüzünden çıplak gözle görülebilir.

Görünür büyüklük [apparent magnitude (v)]: 3.35

Mutlak büyüklük[absolute magnitude (mv)]: 2.14

Dünyaya uzaklığı:58.7 ışık yılı

İkizler Takım Yıldızındaki diğer gök cisimleri (deep sky objects) cisimler;

1)M 35: açık yıldız kümesi             

2)NGC 2129: açık yıldız kümesi

3)NGC 2158: açık yıldız kümesi

4)NGC 2355: açık yıldız kümesi

5) NGC 2392: Eskimo Nebulası

6) Medusa Bulutsusu: Perseus mitinde geçen bir canavar olan Gorgon Medusa'nın yılan saçını andırdığından bu ad verilmiştir.

7) IC 443 Denizanası (Sharpless Nebula) Bulutsusu; Galaktik bir süpernova kalıntısıdır.

8)Geminga; izole bir nötron yıldızıdır.

İkizler takımyıldızındaki göktaşı yağmurları;

1) Geminds; 4-16 Aralık tarihleri arasında meydana gelir. Zirve tarihi 14 Aralıktır. Göktaşı yağmurlarının ana gövdesini "3200 Phateon" astreodi ve "Roc kuyrukluyıldızı" oluşturmaktadır.

2) Rho Geminds; 28 Aralık ile 28 Ocak arasında meydana gelir. Zirve tarihi 8 Ocaktır. Castor yıldızı yakınından saçılır.  

Dipnot:

1) Bu konuya "İki Zodyak" başlıklı yazımızda açıklama getirdiğimiz için burada detaya girmeyeceğiz. Kısaca Batı Astrolojisi mevsimleri, Hint Astrolojisi ise takımyıldızları baz alır diyebiliriz.

(2) Bu tarihler 2019- 2020 yılına göre belirlenmiştir. Güneş bir burca her yıl aynı gün, aynı saat veya aynı dakikada girmez. Pek çok konuda kolaylık sağlaması açısından bu tarihler ortalama olarak 21-22-23 gibi belirtilir. Bu konuya "Güneşin Burç Değiştirme Tarihleri " başlıklı yazımızda açıklık getirdik.

(3) Güneş astrolojik olarak her burçta 1 ay kalsa da astronomik olarak eşit sürelerde kalmaz. Her burçta farklı gün sayısında kalır.

(4) Hamal  sabit yıldızı navigasyon için seçilen 58 en parlak yıldızdan biridir. Bu nedenle göksel navigasyonda Hamal özel bir öneme sahiptir.

(5) Takımyıldız kümesi içinde yer alan sabit yıldızlar Yunan Alfabesine göre sıralanmıştır.

(6)  Astronomik olarak  "N/A"  kısaltmanın anlamı;

- not  applicable; uygulanabilir değil

- no answer; cevapsız

- not available; mevcut değil

(7) Messier Cisimleri; Charles Messier'in orijinali 1771 yılında yayımlanan "Bulutsu ve yıldız kümeleri katalogu " adlı eserinde yer alan gök cisimleridir. Kısaca "M" harfi ile de işaretlenir. Takımyıldızlar içinde yer alan M cisimlerinin sayısı fazla olup biz burada sadece öne çıkan bir kaç tanesine yer verebildik. Bu konuya ilgi duyan okuyucu daha fazla kaynak araştırması gerekir.

(8) Kuyruklu Yıldızlar genellikle adını keşfeden kişiden alır. Halley Kuyruklu Yıldızı gibi... Encke Kuyruklı Yıldızını keşfeden Pierre Mechain'dır ancak adını peridiyonik turunu tanımlayan Johann Franz Encke'den almıştır.

(9) Öncelikle burada burçlar kuşağındaki takımyıldızları astronomik çerçevede ele aldık. Zodyak takımyıldızlarının mitolojik ve astrolojik bilgilendirmesini ilerleyen süreçte değerlendireceğiz.

Kaynakça:

1) Wikipedia -Takımyıldızlar

2) Wikipedia -Sabit Yıldızlar

3) Earth Sky - Star Constellations name

4) Mustafa Pultar- Yıldız Adları Sözlüğü

5)https:// tr.cubanfoodla.com- takımyıldızlar

6) https://www.constellation-guide.com.

7) www.unıverseguide.com.